دلواپسان جریان حیات در اصفهان

موافقان و مخالفان طرح «بازچرخانی آب در زاینده رود» چه دغدغه هایی دارند؟
دلواپسان جریان حیات در اصفهان

رودخانه‌ اکوسیستمی مهم و تاثیرگذار در هر زیست‌بوم است اما زاینده‌رود برای اصفهان فقط یک اکوسیستم نبود بلکه حیات یک دیار در آن خلاصه می‌شد هرچند که زنده‌رود فقط برای اصفهانی‌ها از چنینی جایگاهی برخوردار نبود بلکه برای همه هموطنان و هر غیر ایرانی که فقط یک‌بار لذت در جوار این رود بودن را چشیده، ارزش حضورش را درک کرده است.
«بازچرخانی آب در زاینده‌رود» آخرین طرحی است که برای احیای این رود ارائه شد، این طرح از دوره دولت نهم و استانداری مرتضی بختیاری مطرح بود اما این بار در ۲۶ شهریور ۹۷ در جلسه مجمع نمایندگان مردم استان توسط مهرعلیزاده استاندار وقت اصفهان مطرح شد.
استاندار اصفهان از اجرای ۵۲ کیلومتر لوله‌گذاری در بستر این رود خبر داد و ابراز امیدواری کرد که جریان آب در رودخانه زاینده‌رود برقرار می‌شود. این لوله‌گذاری در مسیر سد چم آسمان تا آبشار است و در سال‌هایی که محدودیت منابع آبی وجود دارد، تمام شهرستان‌ها به نسبت سهمی که از آب دارند، می‌توانند برداشت کنند.
مهرعلیزاده تصریح کرد که اعتبار اجرای این طرح از سوی استانداری اصفهان تامین و مشاوره، مطالعه و محاسبه‌های لازم انجام شده است.
با این وجود طرح بازچرخانی از همان ابتدا مخالفانی داشت؛ از این رو طرحی که قرار بود عملیات اجرایی آن از ابتدای مهرماه آغاز شود، ناگهان متوقف شد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید ناصر موسوی لارگانی رییس مجمع نمایندگان استان اصفهان(مخالف) می‌گوید: دلیل مخالفت من این است که اگر بخواهیم آب را بازچرخانی و در محدوده ناژوان تا آبشار جاری کنیم، با حفر یک چاه هم می‌توان با یک‌هزارم بودجه که قرار است صرف شود، بازچرخانی را بدون ۴۵۰ میلیارد تومان هزینه برای لوله‌گذاری، انجام داد.
نماینده مردم فلاورجان در مجلس شورای اسلامی تاکید می‌کند: لوله‌گذاری برای آب ناپایداری که نمی‌تواند به مردم و کشاورزانی که در شرق و غرب اصفهان حقابه دارند، نفع برساند، هیچ سودی نخواهد داشت.
وی ادامه می‌دهد: استاندار چطور صحبت از عبور ۶۰ میلیون مترمکعب آب از طریق لوله به زبان می‌آورد در حالی که وضعیت موجود آب در سد زاینده‌رود از خط قرمز نیز عبور کرده و برای تامین آب آشامیدنی نیز در مرز بحران هستیم.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین موسوی لارگانی با بیان اینکه اگر اعتبار ۴۵۰ میلیارد تومانی در نظر گرفته شده برای این طرح، صرف انتقال آب از دریا یا پروژه بهشت‌آباد به رودخانه شود، بهتر نتیجه خواهیم گرفت، اضافه می‌کند: چند سال است که بحث ساماندهی رودخانه را پیگیری کردیم، اما به نتیجه نرسیده‌ایم؛ در شهرستان فلاورجان و حتی شرق اصفهان هنوز حقابه کشاورزان که قبل از انقلاب پول دادند و سند دارند، به دستشان نرسیده است، آبی که سهم کشاورز بوده دولت به بخش‌های صنعت و شرب فروخته یا به استان‌های دیگر فرستاده و کشاورز ما امروز بیچاره شده است.
وی تاکید می‌کند: اگر موضوع حفظ آثار تاریخی است، ما هم در فلاورجان پل بابا محمود، بقعه پیربکران و … را داریم، البته قرار بود مراسم کلنگ‌زنی طرح بازچرخانی از لنجان انجام شود که خوشبختانه در حال حاضر متوقف شده است.
عیسی ابراهیمی- رییس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان در خصوص مطرح شدن طرح بازچرخانی و توجیه‌های ارائه شده برای جاری کردن آب در بستر رودخانه زاینده‌رود، تصریح می‌کند: شاید مطالعات و بررسی‌هایی انجام شده باشد، اما مطمئنا شواهد امر و مستندات نشان می‌دهد نگرش مکانیکی و فیزیکی بوده است.
وی تاکید می‌کند: پُر واضح است اگر آب را در یک بخشی از بستر رودخانه جریان کنیم، آب نمای خوبی درست کرده‌ایم، اما احیاء واقعی صورت نگرفته است، زیرا رودخانه تعریف خاصی دارد و این اقدام به معنای احیاء زاینده‌رود نخواهد بود.
رییس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه بستر رودخانه صرفا یک کانال فیزیکی نیست، می‌گوید: بازچرخانی آب به آن معنا است که یک کانال سیمانی، استخر یا حوض آبی در بستر زاینده‌رود درست شود، زیرا زبری و خشن بودن بستر رودخانه و گستردگی آب در برخی نقاط از جمله عوامل فیزیکی است که در کنار خود می‌تواند پارامترهای شیمیایی مثل اکسیژن، PH و املاح مغذی را فراهم کند و فراهم شدن آنها باعث می‌شود زنجیره‌های غذایی و به دنبال آن ارگانیسم‌های مختلف در رودخانه شکل بگیرد.

این طرح موافقانی نیز دارد؛
علی بختیار نماینده مردم گلپایگان و خوانسار و عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی(موافق) اظهار می‌کند: طرحی که استاندار در جلسه مجمع نمایندگان مطرح کرد بر اساس بررسی‌های مشاور و اقدامات کارشناسی بود؛ در آن جلسه استاندار مطرح کرد که «نیاز آبی اصفهان بالغ بر یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب است که از این میزان در سال آبی آینده حدود ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب نیاز داریم، اما اینکه بقیه آب مورد نیاز را باید چگونه تامین کنیم، صحبت‌های محرمانه‌ای اعلام کرد».
وی می‌گوید: در خصوص طرح بازچرخانی که بخشی از آب از طریق پساب‌های تصفیه شده تامین می‌شود، باید گفت که امروز در استان اصفهان مواجه هستیم با بخش زیادی از این پساب‌ها که به سلامت مردم آسیب وارد می‌کند و بهترین راهکار این است که این پساب‌های تصفیه نشده را تصفیه و به سمت شرق اصفهان و باتلاق گاوخونی هدایت کنیم.
بختیار با بیان اینکه اگر در سال‌های کم‌آبی و خشک‌سالی آب را از طریق لوله منتقل کنیم باید حقوق حقابه‌داران را نیز پرداخت کنیم، ادامه می‌دهد: لوله‌گذاری به این معنا نیست که حقوق حقابه‌داران نادیده گرفته شود؛ در سال‌های تَرسالی آب در رودخانه جریان پیدا می‌کند، اما در این سال‌ها که میزان آب نصف میزان مورد نیاز است و از یک سو موضوع گردشگری اصفهان و حفظ آثار تاریخی در شهرهای در مسیر رودخانه که اقتصاد شهر را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مطرح است، احیاء زاینده‌رود لازم و ضروری است هرچند البته در این مسیر چیزهایی را نیز از دست خواهیم داد.
وی تصریح می‌کند: اگر آب را به همین شیوه که تا کنون مرسوم بوده استفاده کنیم همچنان همه ناراضی هستند کما اینکه می‌بینیم کشاورزان شرق و غرب برای تامین حقابه گلایه دارند و باتلاق در شرایط بدی قرار دارد.
ناصر طاهری- معاون حفظ و احیای بناهای اداره کل میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری استان اصفهان در پاسخ به این سؤال که «استاندار اصفهان تاکید دارد با طرح بازچرخانی آب، پل‌های شهر حفظ و گردشگری رونق پیدا می‌کند، نظر شما چیست»؟ تاکید می‌کند: در محدوده شهر اصفهان پنج پل تاریخی بر روی بستر زاینده‌رود واقع شده که بخشی از استخوان‌بندی شهر اصفهان محسوب می‌شود، اما به نظر من هر طرح و برنامه‌ای باید تضمین شده باشد.
وی ادامه می‌دهد: تاکنون جلسات مختلف و فشرده در خصوص سلامت و حفاظت از پل‌ها برگزار شده زیرا وجود آب در رودخانه برای حیات پل‌ها حیاتی است و آب می‌تواند در سلامت پل‌ها بسیار مؤثر باشد، اما در این بین برخی ملاحظات فنی، آب و سیما در حفاری‌ها دغدغه میراث است، آنچنان که در بخشی از مکاتبه میراث با استاندار تاکید شد که املاح موجود در آب در تظاهر بدنه پل‌ها تاثیر خواهد داشت.