سد زاینده‌رود از گذشته تا امروز

سد زاینده‌رود به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین سدهای مرکز کشور و تأمین‌کننده آب شرب، محیط زیست، کشاورزی و صنعت در منطقه مرکزی ایران با ظرفیت افزون بر ۱.۲ میلیارد مترمکعب در سال ۱۳۴۹ بهره‌برداری شد.
این سد ‌ که بر روی رودخانه زاینده‌رود اصفهان ساخته شده‌است، به صورت قوسی شکل در ۱۱۰ کیلومتری غرب اصفهان در شهرستان چادگان قرار دارد.
از اهداف ساخت سد زاینده‌رود می توان به تولید سالیانه ۲۵۰ میلیون کیلووات ساعت انرژی برق‌آبی، کنترل سیلاب‌های فصلی، تنظیم آب کشاورزی مورد نیاز ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی پایین دست اشاره کرد.
بیشینه حجم مخزن، ۱/۴۷۰ میلیون متر مکعب و حجم مفید آن ۱/۰۹۰ میلیون مترمکعب و همچنین مساحت دریاچه سد، ۵۴ کیلومتر مربع در تراز حداکثر می‌باشد.

بسیاری از بارگزاری ها در حوزه آب ریز زاینده‌رود رود استانی نبوده و در سطح ملی صورت گرفت
حوضه آبریز سد زاینده‌رود طی چهل سال گذشته در اواخر دی ماه، پوشیده از برف بود اما آمارهای دی ماه ۹۰ نشان می‌دهد درصد پوشش برف در این حوضه به شدت کاهش پیدا کرده که این مساله پدیده نادری برای زاینده‌رود است.
سال ۱۳۹۱ بود که خبرگزاری مهر به نقل از علی بصیر پور، مدیر دفتر بهره‌برداری و نگهداری از سدها و تاسیسات آب منطقه‌ای اصفهان با اشاره به افزایش تدریجی مصارف و پیشی گرفتن آن از منابع طی سال‌های اخیر گفت: پس از احداث سد زاینده‌رود، بارگذاری‌های جدیدی در این حوضه آبی آغاز شد که تصمیم‌گیری در خصوص نصب بسیاری از این بارگذاری‌ها استانی نبوده و در سطح ملی صورت گرفت که از این جمله می‌توان به احداث صنایع گوناگون اشاره کرد.
وی تصریح کرد: توسعه صنعت، جمعیت را نیز با خود می‌آورد و همچنین رشد جمعیت را مثبت می‌کند و نیازهای این جمعیت جدید از جمله آب شرب، فضای سبز و … باز به مصرف منابع آبی می‌افزاید.

در شرایط نرمال آبی نیز کمبود جدی وجود دارد
بصیرپور با بیان این‌که اختلاف زیادی بین کل مصارف و حق‌آبه‌ها با منابع موجود آب وجود دارد، افزود: هم‌اکنون کل نیازها و مصارف و کلیه حق‌آبه‌ها دو میلیارد و صد میلیون مترمکعب آب است و این در حالی است که کل منابع آبی در شرایط نرمال، حدود یک میلیارد و پانصد و هفتاد مترمکعب بوده که مشخص است حتی در شرایط نرمال آبی نیز کمبود جدی وجود دارد. وی با اشاره به بررسی‌های صورت گرفته در خصوص میزان کمبود آب اظهار داشت: طبق این بررسی‌ها، در افق ۱۴۱۰ حدود یک میلیارد مترمکعب کمبود آب در این حوضه آبی وجود خواهد داشت.

حجم آب پشت سد زاینده‌رود نسبت به سال گذشته ۲۳ درصد کاهش پیدا کرده است
مدیر دفتر بهره‌برداری و نگهداری از سدها و تاسیسات آب منطقه‌ای اصفهان همچنین گفته،” در سال ۷۶ منابع آب زاینده‌رود بر مصارف پیشی داشت و هر سال آبی که شروع می‌کردیم، ذخیره مناسبی از سال قبل وجود داشت ولی از سال ۷۷ با وقوع خشکسالی سه ساله، تعادل به هم خورد و آغاز هر سال آبی را با دلهره و نگرانی آغاز می‌کردیم” البته این پیش بینی ها پر بیراه هم نبود چرا که
نیمه فروردین امسال خبرگزاری مهر نوشت:
بر اساس آخرین آمار اعلام‌شده از سوی دفتر مطالعات پایه منابع آب، حجم آب پشت سد زاینده‌رود به ۳۳۱ میلیون متر مکعب رسیده که برابر ۲۷ درصد از حجم سد بوده و نسبت به سال گذشته ۱۶ درصد کاهش را ثبت کرده است.
دو روز پیش نیز دفتر مطالعات پایه منابع آب، اعلام کرد، حجم آب پشت سد زاینده‌رود به ۳۶۸ میلیون متر مکعب رسیده که برابر ۳۰ درصد از حجم سد بوده و نسبت به سال گذشته ۲۳ درصد کاهش را ثبت کرده است.
نا گفته نماند، بررسی آخرین آمار رسمی شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد که اسفند سال گذشته یعنی ۱۴۰۲ حجم ذخیره سد کم تر بوده است چرا که حجم ذخیره مخزنی زاینده‌رود تا ۱۹ اسفند ماه به ۲۹۷ میلیون مترمکعب رسیده است.
مدیر روابط عمومی و آموزش همگانی شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان آبان ۱۴۰۱ گفته: حجم ذخیره سد زاینده رود آبان امسال نسبت به سال گذشته حدود ۲۵ درصد و نسبت به میانگین ۱۰ ساله ۴۰ درصد و نسبت به میانگین بلند مدت بیش از ۷۵درصد کاهش داشته است.

حوضه آبریز زاینده‌رود بسیار پر چالش بوده و ناترازی بین منابع مصارف کاهش آب‌های زیرزمینی و فرونشست در این حوزه مطرح است
چند روز پیش نیز حسن ساسانی، مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای استان اصفهان نیز گفت: حوضه آبریز زاینده‌رود بسیار پر چالش بوده و ناترازی بین منابع مصارف کاهش آب‌های زیرزمینی و فرونشست در این حوزه مطرح است.
وی افزود: اکنون که در سال آبی دوره بارش‌ها تقریباً رو به اتمام است میزان بارش در ایستگاه شاخص حوضه زاینده رود (چلگرد) از ابتدای مهر ۱۴۰۲ تاکنون، یک هزار و ۲۰ میلیمتر بوده است در حالی که مدت مشابه سال گذشته یک هزار و ۳۹۰ میلیمتر بود و امروز ذخیره سد مخزنی زاینده‌رود به ۳۸۳ میلیون مترمکعب رسید.