آیا واردات خودرو دردی از مردم دوا میکند؟

فرزانه مستاجران

از دیروز ثبت نا ایران خودرو و سایپا آغاز شده و این دو خودرو ساز که در سال جدید فروش زیادی نداشته اند بعد از افزایش قیمت دوباره، اندکی قصد ارائه محصول دارند اما انگار در طی دو سال گذشته نفروختن محصولاتشان بیشتر از فروشش برای آنها نان آوری داشته است!

در حالی که بیشتر خودرو سازان بزرگ دنیا به دلیل شرایط کرونایی دچار بحران شده اند و برای محصولاتشان مشتری ندارند در ایران به دلیل دلال بازی و حاشیه سود زیاد خودروهای ثبت نامی ، خریدار وجود دارد اما فروشنده گان با بی مهری از ارائه محصول سر باز می زنند خیالشان هم راحت است که به بهانه حمایت از تولید داخل می توانند هر اسبی را بتازانند و کسی هم جرات ندارد راهشان را سد کند. اگر بنا بر حمایت از تولید داخل است چرا دوباره ال جی محصولاتش را در تلوزیون تبلیغ می کند! مگر نه این است که قرار بود به هیچ عنوان دیگر شرکتهایی که در دوران تحریم تنهایمان گذاشتند حق بازگشت به بازار ایران را نداشته باشند؟

قیمت خودرو، در بازار آزاد روز قبل نسبت به آخرین معاملات با افزایش متوسط یک میلیون تومانی همراه بود. بیش از یک ماه است که بحث واردات خودرو دوباره بر سر زبان‌ها افتاده و اظهارنظر در مورد آن زیاد است. خودروسازان نیز به سبب اینکه ممنوعیت واردات را در راستای حمایت از خود نمی‌دانند، با آن موافقت کرده‌اند. حال این روزها این موضوع توسط کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری نیز مورد حمایت قرار گرفته است. به نظر برخی از این نامزدها  این صنعت دچار دردی است که پیش از انقلاب هم وجود داشت و ما از آن دوران، مونتاژکار بوده‌ایم. چنانچه همان فرمولی را که در موشک‌سازی به کار بردیم، در صنعت خودرو استفاده می‌کردیم، این درد درمان شده بود.  در حال حاضر خودروی بی‎‌کیفیت داخلی را به قیمت فورد آمریکایی می‎فروشیم و این موضوع به هیچ عنوان برای مردم قابل قبول نیست.

برخی بر این باورند که در گذشته هم تجربه واردات برندهای خوب و حتی خودروهای بی کیفیت چینی را داشتیم اما هیچ تغییری در روند تولید خودروهای داخلی رخ نداد و قیمت هیچ کدام در رده قیمت‌های معقول قرار نگرفت؛ چراکه در این صورت خودروهای داخلی فروش نمی‌رفت بنابراین سود کلانی روانه جیب واردکنندگان شد؛ ضمن اینکه کیفیت محصولات داخلی هم تغییری نکرد.

از سوی دیگر صورت‌های مالی ۹ ماهه اول سال ۹۹ خودروسازان نشان می‌دهد الگوی قیمت‌گذاری دستوری خودرو باعث شده است زیان انباشته سه خودروساز بزرگ کشور تا پایان آذرماه سال ۹۹ به رقمی حدود ۴۳ هزار میلیارد تومان برسد. شواهد نشان می‌دهد، با افزایش جهشی نرخ ارز، قیمت محصولات بالادست زنجیره ارزش صنعت خودرو ( محصولات فولادی و پتروشیمی و … ) متناسب با نرخ ارز بازار آزاد (و حتی در مواردی بیشتر) در بورس افزایش یافته است. این جهش قیمتی باعث شده حاشیه سود عملیاتی شرکت‌های فعال در بالادست زنجیره به صورت نامتعارفی رشد کند. به گونه‌ای که در سال ۹۹ حاشیه سود عملیاتی صنایع پتروشیمی و فولادسازی فعال در بالادست زنجیره ارزش خودرو به بیش از ۵۰ درصد رسیده است.

اما این مسئله دلیلی نمی شود که بگوییم خودرو سازان ضرر کرده اند زیرا افزایش قیمتها از یک سو و مداخله در بازار آزاد از سوی دیگر باعث شده که خودروسازان درآمد لازم را داشته باشند ضمن اینکه از طرف دولت نیز یارانه ای برای کمک به تولید داخل به این خودروسازان داده شده است . پس صحبت از ضرر و زیان در صنعت خودرو سازی تنها مطعلق به مردمی است که نیازمند این محصولات هستند و به دلیل یک سری بی تدبیری ها در حال حاضر وضعیت بازار خودرو بسیار نا مناسب است.