جایگاهی امن برای کودکان بد سرپرست

یلدا توکلی : کودکان بد سرپرست کودکانی هستند که والدین‌شان رفتار مناسبی با آن‌ها ندارند و باعث به وجود آمدن انواع مشکلات و کمبودها در زندگی فرد می‌شوند و آسیب‌های زیادی به این کودکان وارد می‌کنند که نه تنها خودشان، بلکه جامعه را نیز به خطر می‌اندازد.در واقع کودکان بد سرپرست به کودکانی گفته می‌شود که به هردلیلی والدین‌شان نمی‌تواند از کودک مراقبت کنند و با یکی از رفتارهایشان به او آسیب می‌زنند و شرایطی را فراهم می‌کنند که زندگی فرزندشان را به خطر می‌اندازد.

هیچ حس حمایت و همدلی را از والدین خودشان دریافت نمی‌کنند
این کودکان هیچ حس حمایت و همدلی را از والدین خودشان دریافت نمی‌کنند. دلایلی که باعث می‌شود والدین نتوانند از فرزندشان نگهداری صحیح انجام دهند شامل فقر، بزهکاری، طلاق، اخــتلالات روانی والدین و دلایل بسیاری از این دست می‌باشد. کودکان بد سرپرست هیچ وقت فرصتی برای نشان دادن استعداد و توانایی‌های خودشان ندارند و عموما نادیده گرفته می‌شوند و یا والدین، آن‌ها را سرکوب می‌کنند. در نتیجه اعتماد به نفس این کودکان تخریب می‌شود و آن را از دست می‌دهند که این امر خود زمینه بسیاری از آسیب‌های دیگر را فراهم می‌کند. در واقع یکی از دلایل کمـبود اعتماد به نفس کودکان آسیب هایی است که از طرف سرپرست به کودک تحمیل می شود.

دادگاه می‌تواند مسئولیت امین موقت یا قیم را به خانواده جایگزین واگذار کند
فاطمه ارزانیان معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران است وی با اشاره به برنامه‌های مراقبتی از کودکان فاقد سرپرست موثر یا بی‌سرپرست، یادآور شد: چنانچه خانواده زیستی صلاحیت کامل جهت سرپرستی را نداشته باشد، دادگاه با در نظر گرفتن نظریه کارشناسی سازمان بهزیستی، سرپرستی را به آنان واگذار خواهد کرد اما برای کودک امین یا ناظر نیز تعیین می‌کند. اگر هیچ یک از خانواده زیستی صلاحیت سرپرستی از کودک را حتی با ضم امین یا ناظر نداشته باشد، دادگاه می‌تواند مسئولیت امین موقت یا قیم را به خانواده جایگزین واگذار کند یا آن که کودک را به متقاضیان فرزندخواندگی بسپارد. همچنین در واگذاری اولویت با بستگان است و در مراقبت کودک توسط خانواده جایگزین اعم از بستگان یا غیربستگان، باید کودک با یکی از احکام فرزندخواندگی امین موقت یا قیم سپرده شود.

ارزانیان با بیان اینکه در فاصله بازپیوند به خانواده زیستی یا واگذاری کودک به خانواده جایگزین، «مراقبت از کودک توسط خانواده میزبان»صورت می‌گیرد و در صورتی که امکان اجرای هیچ یک از برنامه‌های مراقبتی مذکور نباشد، کودک در مؤسسه به صورت گروهی مراقبت می‌شود، گفت: این نوع مراقبت به عنوان راه کاری موقت برای کودک در نظر گرفته می‌شود. در طول مدت زندگی کودک در مراکز شبانه‌روزی، تیم مراقبت باید همواره پیگیری لازم جهت فراهم شدن زمینه‌های مراقبت نزد خانواده‌زیستی یا جایگزین را برای او فراهم آورد.

اولویت اول مراقبت کودک در خانواده زیستی
وی افزود: اولویت اول مراقبت کودک در خانواده زیستی نزد پدر و جد پدری و مادر و وصی به صورت مستقل است. اولویت دوم، مراقبت در خانواده زیستی نزد پدر و جد پدری و مادر و وصی با ضم امین یا ناظر، اولویت سوم، مراقبت در خانواده جایگزین خویشاوند، اولویت چهارم مراقبت در خانواده جایگزین غیر خویشاوند و اولویت پنجم مراقبت مؤسسه‌ای تا زمان باز پیوند به خانواده زیستی یا واگذاری به خانواده جایگزین خویشاوند یا غیرخویشاوند به ترتیب اولویت (مراقبت توسط مؤسسه مراقبت خانواده محور توسط خانواده میزبان و مراقبت توسط مؤسسه مراقبتی به صورت گروهی با تفکیک سن و جنس به استثناء شیرخوارگاه) است.

اصلاح آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان تهران با اشاره به اصلاح آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست، تاکید کرد: تأمین شرایط بهتر برای رشد و تربیت کودک و نوجوان در خانواده و بهبود فرایند بازپیوند یا واگذاری سرپرستی به خانواده جایگزین از اهداف شیوه‌نامه اصلاحیه آئین‌نامه مذکور است.

ارزانیان درخصوص ویژگی‌های این مدل مراقبتی، اینگونه توضیح داد: این مدل مراقبتی به صورت مؤسسه‌ای و نحوه مراقبت نگهداری کودک توسط خانواده میزبان است.