حساب کارگران با کارفرمایان ،حساب کارفرمایان با خدا

فرزانه مستاجران

سال در حال به پایان رسیدن است و کارفرمایان سعی براین دارند که حساب های خود را تنظیم و بررسی کنند تا در سال آینده با تمرکز بیشتری به ادامه کار بپردازند. یکی از اموری که کار فرمایان را این روز ها به خود مشغول کرده است رسیدگی به حساب کارمندان و کارگرانشان است. عیدی، سنوات و حقوقی که باید پرداخت شود اما در بسیاری موارد شاهد آن هستیم که یا به موقع پرداخت نمی شود و یا اصلا پرداخت نمی شود. کارگران هم میدانند اگر اعتراضی داشته باشند در سال آینده دیگر از آنها دعوت به کار نخواهد شد به همین دلیل شکایتی نمی کنند اما رضایت شغلی چه می شود؟ آیا رضایت کارمندان و کارگران دیگر اهمیتی ندارد؟!

در اسلام تاکید بسیاری بر ادای حقوق کارگران شده است و به تأخیر انداختن دستمزد کارگر یا عدم پرداخت آن، به هیچ وجهی جایز نیست.مفهوم سخن پیامبر(ص) نیز این مسأله را تأیید میکند که فرمودند: “إدفعوا أجره الأجیر قبل أن یجف عرقه؛ مزد کارگر را قبل از آن که عرقش خشک شود، بپردازید.” همچنین در حدیث دیگری آمده است: ” إن الله سوف یخاصم ثلاثۀ یوم القیامه…و الثالث هو الذی یستأجر الأجیر و یشغله کاملا، ثم لایدفع له أجره؛ خداوند، در روز قیامت با سه گروه دشمنی خواهند کرد…و سومی آنها کسی است که کارگری را به کار میگیرد، او را کاملا مشغول نموده، و تمام وقتش را میگیرد. آن گاه مزد وی را نمیپردازد”. بنابراین، در جامعۀ اسلامی به تأخیرانداختن پرداخت مزد کارگر یا عدم پرداخت آن به هر بهانه ای که باشد، از آن منع شده است.

با توجه به اینکه موضوع رضایت شغلی با انسان سرکار دارد، احاطه بر جمیع ابعاد آن و ارائه یک تعریف جامع بسیار دشوار خواهد بود. شغل فرد ایجاب می کند که او با همکاران و سرپرستان رابطه متقابل داشته باشد، مقررات و سیاست های سازمان را رعایت و اجرا نماید. این بدان معنی است که ارزیابی فرد درباره کارش و ابراز رضایت یا نارضایتی از آن کار، یک نتیجه کلی از مجموعه ای از ارکان متفاوتی است که در مجموع  شغل وی را تشکیل می دهند . اما در عین حال، گاهی اتفاق میافتد که کارفرما خود را به رعایت و اجرای قوانین ملتزم و متعهد نمیداند یا گاهی میکوشد که از پاسخ دادن به مطالبات و خواسته های اساسی کارگران و از حل مشکلاتی که باعث تنش، آشفتگی و تیرگی میان آنها میشود، اجتناب و خودداری کند. از بحث های بالا، چنین برمی آید که در مکتب اسلام، حقوق کارگر به طور کامل به رسمیت شناخته شده است، و هرچیزی که به پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، روحی و بدنی طبقۀ کارگر، کمک و یاری نماید؛ براجرا و انجام آن تلاش میکند. البته در کشور ما نیز قوانین محکمی برای احقاق حقوق کارگران وجود دارد اما متاسفانه همانطور که گفتیم کارفرمان در مرحله ی اجرای این قوانین به راحتی میتوانند فرد را تهدید به اخراج شدن بکنند و همین امر باعث می شود قوانین کار وکارگری به درستی اجرایی نشود . این جریان بیشتر گریبان گیر کارگران بدون قرار داد یا با قرار داد موقت است. در حال‌حاضر ۹۷درصد قراردادهای  کشور موقت است؛ یعنی مدت زمان قراردادهای منعقدشده بین کارگر و کارفرما یک سال، ۶ماه یا کمتر است. وقتی طبیعت کار مستمر است، در صورتی‌که کارفرما جفایی کند کارگر می‌تواند به دیوان عدالت اداری مراجعه کند و دیوان نیز رای به بازگشت به کار می‌دهد، اما نکته مهم این است که امنیت شغلی از بین رفته است.

با تمام این موضوعات هنوز کارفرمایانی هستند که رضایت کارگران خود را در الویت قرار می دهند و به قول قدیم ها حلال و حرام را متوجه می شوند که حساب  این قرن را به خوبی تصفیه کرده و با انباشته ای حلال به قرن ۱۴ پای خواهند گذاشت.