لوازم خانگی دنباله رو خودرو

فرزانه مستاجران

این روزها صحبت های زیادی راجع به طرحی پیرامون حمایت از تولید لوازم خانگی در کشور می شود ،طرحی با عنوان سند راهبردی صنعت لوازم خانگی که در وزارت صمت در حال بررسی است و خیلی ها این طرح را با طرح حمایت از تولید خودرو داخلی برابر می دانند. طرحی که نه تنها به پیشرفت تولید داخل منجر نشده است بلکه زمینه رانت خواری چند خودو ساز داخلی را به خوبی فراهم کرده است. حالا هم اگر قرار بر این باشد که تولید داخلی لوازم خانگی نیز به همین منوال و این میزان از کاستی ها انجام شود تنها متضرر آن مصرف کننده داخلی خواهد بود!

گفته شده  تمرکز این طرح  بر جایگزینی سریع تولید داخل با خارج و تامین نیاز کشور با تولید انواع محصولات داخلی است. طرحی که در صورت تصویب آن احتمالا واردات لوازم خانگی به ایران ممنوع می‌شود.

در چند سال اخیر با توجه به گرانی بی سابقه و کوچک شدن سفره مردم، بازار لوازم خانگی آنچنان رونق نداشته و حتی از نوع ایرانیش هم در توان خرید مردم نیست با این  وجود تولید داخل هنوز جوابگوی نیاز مردم نیست و  تولیدکنندگان داخلی هنوز نمی‌توانند سبد کالایی بازار را به موقع تامین کنند و کالاها را با تعویق چهار تا پنج ماه به دست فعالان بازار می‌رسانند که اگر خبر ممنوعیت واردات نیز به گوششان بخورد حتما قیمتها را نیز بی دلیل افزایش می دهند .کما اینکه اکنون نیز قیمت لوازم خانگی داخلی آنچنان کم نیست و در برخی موارد با وجود کیفیت کمتر با قیمتهای مشابه خارجی برابری می کند.

از اهداف دیگری که برای این طرح میتوان متصور شد  صادرات لوازم خانگی ایرانی به کشورهای همجوار است. اما  این ایده در حقیقت شکست خورده است. چون قیمت لوازم خانگی ایران در بازارهای همسایه گرانتر از اجناس خارجی مشابه است. بر این اساس لوازم خانگی ایران با این شرایط شانسی برای صادرات ندارد. وقتی در کشورهای همسایه برند های خارجی و با کیفیت بیشتر به وفور در دسترس است و قیمت مناسب تری هم دارد چه دلیلی دارد تولید کنندگان ایران بتوانند بازار لوازم خانگی کشورهای همسایه را جلب کنند؟

متاسفانه انحصار تولید لوازم خانگی در بازار میتواند به تجربه ی تلخ انحصار در بازار خودرو منجر شود همانطور که انحصار تولید خودرو در بازار داخل تنها در اختیار چند شرکت است. علاوه بر آن، ممنوعیت واردات در سه سال گذشته هم ماجرا را سخت‌تر کرده است.در نبود رقبای خارجی، تولیدکنندگان داخلی انگیزه‌ای برای افزایش کیفیت و کاهش قیمت ندارند. نتیجه این شده که قیمت ارزانترین خودروی داخلی در بازار به ۱۵۰ میلیون تومان رسیده است.

به نظر می‌رسد بی‌انگیزگی طرف عرضه نقش موثری در بی‌تفاوتی نسبت به کیفیت تولیدات داخلی داشته باشد. به این معنا که بخش عرضه در بازار انحصاری و بی‌رقیب قادر به فروش هر محصولی با هر کیفیت است بنابراین انگیزه‌ای برای ارتقای تکنولوژی و هزینه‌کرد کاهش مصرف ندارد.

از آنجایی که نبود تعریف دقیق و شفاف از بازارهای هدف و مشتریان بالقوه یکی از مهم‌ترین دلایل اتلاف منابع در کسب‌وکارها محسوب می‌شود. برای داشتن یک تجربه فروش موفق ما به مشتریان در دسترس و بی‌شمار نیاز داریم که تحقق پیدا کردن چنین شرایطی به آسانی امکان‌پذیر نیست و معمولا هم این اتفاق نمی‌افتد پس بهتر است قبل از تصورات رویایی در مورد خریداران خارجی لوازم خانگی ایرانی، توجه داشته باشیم که باید افراد و شرکتهای درستی را برای تولید و حمایت در داخل انتخاب کنیم. انتخاب یک شریک ضعیف و ناکارآمد برای تولید و داشتن انتظارات غیرواقع‌بینانه از او، تعهد ناکافی نسبت به منابع یا تبادل ضعیف اطلاعات نه تنها به تولید ملی کمک نمی کند بلکه دولت  و مردم را نیز با چالش جدیدی رو به رو می کند .