پژوهش فقط نوشتن مقاله نیست

فرزانه مستاجران

اختصاص روزی به نام پژوهش در تقویم کشورمان کمک میکند به اینکه حداقل برای یک روز هم که شده به مفهوم واقعی پژوهش فکر شود. متاسفانه مدتی است برای نشان دادن میزان پژوهش در کشور به تعداد مقالات سالانه ارائه شده از سوی دانشگاهیان اشاره می شود در حالی که باید دید چند درصد از این مقالات در عرصه عملی نیز قابل اجرا هستند و چند درصد اجرایی شده اند؟!

بر کسی پوشیده نیست که دستیابی به پیشرفت ، توسعه، رفاه عمومی و استقلال مرهون اندیشیدن و پژوهش است و تشویق پژوهش گران و دانشمندان به فعالیت های پژوهشی مورد نیاز کشور، یکی از مهم ترین راه های رسیدن به خودکفایی است.

در این روزهای کرونایی بیش از پیش جامعه نیازمندان پژوهشگرانی است که  که با تحقیق و تفحص در همه ابعاد زندگی جدید از بهداشت تا اقتصاد و حتی روابط اجتماعی به الگوهای پایداری دست یابند که بر اساس آن بتوان بر مشکلات حاضر فائق آمد. خوشبختانه پژوهشگران زبر دست بسیاری  در کشور ما پرورش یافته اند اما زیر ساخت های لازم برای همه آنها محیا نیست تا به این پژوهش ها به سرعت و همزمان با جهان جامع عمل بپوشانند.

پژوهش فرایند رسیدن به راه حل‌های قابل اطمینان از طریق گردآوری، تحلیل و تفسیر داده‌ها به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده و نظام‌منداست.پژوهش یکی از اساسی‌ترین نیازها برای نیل به پیشرفت و توسعه همه جانبه یک کشور است و قدرت و استقلال هر کشوری بر پژوهش و تولید علم استوار است. بنابر این نوع و سطح فعالیت‌های پژوهشی یکی از شاخص‌های اصلی توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود. موفقیت در تمام فعالیت‌های مربوط به توسعه از جمله صنایع، کشاورزی و خدمات به نحوی به گسترش فعالیت‌های پژوهشی بستگی دارد.

متاسفانه ضعف در مدیریت باعث شده تعداد زیادی از اندیشمندان کشورمان نتوانند آنطور که باید به تحقیق و پژوهش بپردازند و در جایگاه واقعی خود باشند. نباید فراموش کرد که پژوهشگران نیز همانند همه مردم جهان احتیاجات اولیه ای دارند که در صورت محیا نبودن آن نمیتوانند با فراق بال به امر پژوهش بپردازند. چه بسا بسیاری از اندیشمندان کشورمان که اکنون در شغل های غیر مرتبط هستند و برای برآورده کردن مایحتاج خود مجبور شده اند تحقیق و پژوهشی که میتواند آینده کشور ما را تغییر دهد برای همیشه کناربگذارند. وقت گیر بودن امور پژوهشی و ناچیز بودن سود مادی بازگشتی از یک پژوهش برای پژوهشگران و در مقابل، گرانی ابزار پژوهش و منابع تحقیقاتی، اعم از کتاب و رایانه و…، علتی است  که می تواند موجب کم شدن انگیزه تحقیق باشد.

در کشورهای توسعه نیافته، ضعف در مدیریت سازمان ها و نهادهای دولتی و مدیریت مراکز علمی و تحقیقاتی و نیز ناتوانی در جذب افراد متخصص که در خارج از کشور پرورش یافته اند، از مهم ترین عوامل ضعف قوای پژوهشی کشور است. نبود مدیریت قوی و توان مند در نهادهایی که عهده دار پژوهش هستند، مهم ترین مانع پیشرفت و توسعه در کشورهای جهان سوم از نظر علمی و تحقیقاتی به شمار می آید.با دست یابی به مدیریت علمی که بر نظامی منطقی و اصولی استوار است، مشکلات را می توان کاهش داد.

امسال با توجه به شیوع ویروس کرونا در کشور قرار است مراسم های مربوط به هفته پژوهش به صورت مجازی برگزار شود. شاید این مراسم های مجازی بتواند تاثیر بیشتری بر روند تحقیقات در کشور داشته باشد و بستری فراهم شود تا پژوهشگران در آن قبل از صرف هزینه و زمان برای تحقیقات خود نیاز سنجی از جامعه و حوزه مورد تحقیق خود انجام دهند تا از موازی کاری و انجام تحقیقات غیر موثر جلوگیری شود و هم مسئولان در این فضا با مشکلات پژوهش در کشور بیشتر آشنا شوند و در جهت رفع آن تلاش بیشتری داشته باشند.