ماه در پیشانی قهرمان می درخشد

زهرا علوی: «دیو و ماه پیشونی» نام زنجیره جدیدی است در ژانر کودک و نوجوان به کارگردانی حسین قناعت که از اسفند ۱۴۰۱ در شبکهٔ نمایش خانگی منتشرشده است. وقتی صحبت از ژانر کودک و نوجوان است اولین چیزی که به ذهن می‌رسد تعداد کم تولیدات داخلی در این ژانر و درنتیجه ناتوانی‌اش در رقابت با محصولات پرتعداد خارجی است که علاوه بر کمیت، از کیفیت بالایی در داستان‌پردازی و جلوه‌های ویژه سینمایی نیز برخوردارند؛ بنابراین در عرصه نقد و بررسی این ژانر، باید جانب احتیاط را نگاه داشت چراکه با تمام مشکلات موجود، قدم گذاشتن در تولید ژانر کودک خود به‌تنهایی می‌تواند نقطه قوتى در آثار یک کارگردان یا نویسنده باشد. در این میان، حسین قناعت که شروع کار حرفه‌ای‌اش را با دستیاری کارگردان به سال ۱۳۷۱ در زمینهٔ آثار بزرگ‌سالان آغاز کرده، در زمرهٔ معدود کارگردانانی است که از اولین اثر سینمایی‌اش، «من و نگین دات کام» تولید سال ۱۳۸۲، ژانر کودک و نوجوان را به‌عنوان عرصهٔ اصلی فعالیت برگزیده و تاکنون به آن وفادار مانده است. زنجیره دیو و ماه پیشونی اولین تجربهٔ قناعت در تولید شبکه نمایش خانگی است.

نام زنجیره که به داستان ماه‌پیشانی، یک افسانهٔ کهن و آشنای ایرانی اشاره دارد، همچنین گریم جالب بازیگران اصلی در پوستر معرفی اثر، علی صادقی در نقش دیو با موهای نارنجی و دوشاخ بر سر و ستایش موسوی بازیگر جوان در نقش ماه پیشونی که یک ماه کوچک رنگارنگ در گوشهٔ پیشانی‌اش برآمده است، نقطهٔ شروع جذابی خصوصاً برای مخاطب کودک ایجاد می‌کند تا به تماشای زنجیره بنشیند. اپیزود اول در فضای داستانی افسانه ماه‌پیشانی آغاز می‌شود اما در ادامه متوجه می‌شویم که با قصه‌ای اقتباسی از متن اصلی روبه‌رو هستیم که عناصری از دیگر متون کهن ایرانی همچون شاهنامه را نیز با خود همراه دارد. قهرمان داستان دختری است به نام شهربانو که از این حیث با کاراکتر ماه پیشونی در متن کهن یکسان است. همچنین ساختار روایت، بر الگوی داستانی «سفر قهرمان» استوار است که فرم شکل‌گیری غالب اسطوره‌ها و افسانه‌های جهان است. در الگوی سفر قهرمان، سه مرحلهٔ اصلی برای قهرمان داستان توصیف‌شده است. جدایی، تشرف و بازگشت. شهربانو به دلیل بحرانی که برای خانواده‌اش رخ‌داده مجبور به جدایی از دنیای آشنایی که در آن می‌زیسته است تا با شروع یک سفر به دنیای ناشناخته‌ها، راه رهایی از طلسمی که دیو بدطینت بر زندگی او بسته است را پیدا کند. با شروع سفر، قهرمان وارد مرحلهٔ تشرف شده و در انتها وقتی دوباره به خانه بازمی‌گردد، مرحله بازگشت تحقق می‌یابد. نکته جالب در زنجیره «دیو و ماه پیشونی» ورود عناصر مدرن روایی در کنار عناصر کلاسیک است. شهربانو در عبور از مراحل سفرش، با ارژنگ دیو همراه می‌شود. ارژنگ که اشاره به یکی از دیوهای مازندران در شاهنامه فردوسی دارد، همان دیوی است که تصویر ماه را بر پیشانی شهربانو حک کرده است؛ اما او دیوی است که در دنیای امروز زیست می‌کند، موسیقیدان است و آهنگ می‌سازد و مثل انسان‌ها، گاهی مهربان است و گاهی خشمگین. از دیگر نکات روایت مدرن در زنجیره، توجه به ابعاد فردی قهرمان داستان است. شهربانو دختری توانمند و باانگیزه است که در زندگی شخصی باوجود سایهٔ مشکلاتی که دیو بدطینت بر روزگارش انداخته، راه رشد و پیشرفت را گم نکرده، بلکه علاوه بر درس خواندن و مطالعهٔ فراوان، ورزش و آمادگی جسمانی را هم در برنامه زندگی داشته است. در واقع او تلاش می‌کند با تکیه‌بر داشته‌های فردی‌اش، بر نیروهای خبیث ماوراءالطبیعه فائق آید. این مطلب احتمالاً محتوای اصلی زنجیره موفق دیو و ماه پیشونی را شامل می‌شود. «دیو و ماه پیشونی» هم‌اکنون از دو پلتفرم نمایش خانگی فیلیمو و فیلم نت، منتشر می‌شود.