سیب سمیرم چالش ها و دغدغه هایی که همچنان باقی است

سیب سمیرم یکی از شناخته شده ترین محصولات کشاورزی استان اصفهان است در پی سالها خشکی و کم بارشی و تاراج منابع آبی اصفهان حالا بضاعت چندانی در کشاورزی و تولید محصولات باغی برای استان باقی نمانده است شاید پس از گل محمدی و گلاب کاشان سیب سمیرم شاخص ترین نماینده کشاورزی اصفهان در استان و دنیا باشد. وجد آب و هوای سرد کوهستانی و شرایط باغی مرغوب سمیرم را تبدیل به یکی از قطب های تولید سیب درختی کرده است . سیب با کیفیت برداشت شده در این منطقه نه تنها در میان کشورهای منطقه خلیج فارس بلکه در اروپا هم مشتریان پر رو پا قرصی دارد هر چند این تولید داخلی هم به سرنوشت سایر فراورده های کشاورزی ایران دچار شده و در سایه نبود تمهیدات صادراتی و نواقص برندیگ و بسته بندی هنوز آنچنان که باید به نام و نشان ایران و سمیرم شناخته شده نیست اما همچنان سیب درختی در اصفهان به عنوان یکی از مزیت دار ترین محصولات کشاورزی شناخته می شود برآورد می شود.

 امسال بیش از ۲۱۰ هزار تن سیب در اصفهان برداشت شود اندکی بیشتر از سال گذشته که محصول گرفتار خشکسالی و باران های بی موقع و خسارت بار شده بود. از این میزان تنها ۳۰ هزار تن از آن در استان مصرف و مابقی برای صادرات و فروش در کشور روانه بازار خواهد شد. این محصول البته در راه صادرات و فروش داخلی سالهاست با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کند نه تنها در استان به دلیل نبود زیر ساخت های بسته بندی و تولید محصولات ثانویه از سیب، فروش آن بسیار کمتر از ارزش واقعی صورت می گیرد بلکه در زمینه صادرات هم دستوالعمل های خرق الساعه و دست اندازهای گمرکی و قوانین دست و پاگیر عملا موجب شده تا بسیاری از بازارهای سیب سمیرم در دنیا از دست مشتریان خارج شود به عنوان مثال سال گذشته علی رغم تولید خوب این محصول در سراسر کشور به ناگاه صادرات آن در روزهای آخر اسفند ماه ممنوع شد مصادف شدن هر چند مسولان این اقدام را برای تنظیم بازار و عرضه داخلی شب عید انجام دادند اما با رکود و نبود مشتری  این دستوالعمل موجب دپو شدن حجم زیادی از سیب در سردخانه ها ضرر و زیان باغداران شد در نهایت با فشار کشاورزان و اتحادیه سراسری باغبانی صادرات سیب آزاد شد. اما این پایان ماجرای این ممنوعیت های یکباره نیست به همین دلیل برنامه ریزی و رسیدن به پایداری در بازارهای صادراتی برای محصولی مانند سیب تقریبا غیر ممکن شده است. هر ساله مسولان جهاد کشاورزی استان و صنف باغداران وعده هایی برای تسهیل و افزایش صادرات ارایه می دهند راهکارهایی مانند افزایش ارتباط میان باغداران و شرکت های صادراتی فعال در این زمینه اما بر زمین ماندن این وعده ها موجب شد حتی در سال گذشته که بازار صادراتی بسیار خوبی برای سیب درختی به دلیل افزایش تقاضای روسیه فراهم شد سهم سیب سمیرم از صادرات به این کشور تقریبا صفر باشد گفته می شود باغداران مشاوران صادرتی خوبی ندارند ظاهرا نه جهاد کشاورزی و نه تشکل های صنفی برنامه ای برای سامان دهی به این وضعیت ندارند در نهایت آنچه از رصد این بازار دیده می شود ظاهرا خرید منسجم و برنامه ریزی شده محصولات توسط دلالان و سپس عرضه آن به بازارهای صادراتی آنهم عموما توسط شرکت هایی خارج از استان است پس از چندین دهه فعالیت و تولید این محصول در استان هنوز زنجیره تولید و صادرات در استان شکل درست و عملیاتی به خود نگرفته است این در حالی است که وجود کارگوترمینال فرودگاه اصفهان می تواند یکی از میانبرهای صادراتی این محصول به کشورهای دور و نزدیک باشد.

چالش های سیب سمیرم اما به همین جا ختم نمی شود معضلاتی مانند بالا بودن هزینه های تولید و برداشت و بسته بندی و دلالانی که هر سال بیشتر در بازار این محصول جولان می دهند از جمله موانع داخلی تولید سیب سمیرم است آنگونه که رضایی، رئیس اداره جهادکشاورزی سمیرم می گوید وجود دلالان یکی از عوامل اختلال در تولید این محصول است وی با اشاره به اختلاف قیمت سیب درختی سمیرم از مزرعه تا مصرف گفت: متاسفانه سال‌هاست که سایه دلالان بر روی قیمت سیب سمیرم سنگینی می‌کند و سیبی که در مزرعه کیلویی پنج هزار تومان خریداری می‌شود در اصفهان به قیمت هر کیلو ۱۳ هزار تومان به فروش می‌رسد.رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان سمیرم با اشاره به اینکه حذف دلالان در بازار سیب درختی سمیرم نیازمند عزم ملی است، اضافه کرد: باید توجه داشت که حضور دلالان آسیب زیادی را به تولید کننده و مصرف کننده وارد می‌کند.  در همین زمینه  رییس نظام صنف کارهای کشاورزی سمیرم هم گفت: تولید سیب سمیرم برای استان اصفهان بعنوان یک فرصت و موقعیت تجاری بویژه در سال جهش تولید محسوب می‌شود و سودآوری آن در بازارهای داخلی و خارجی به خوبی مشهود است.احمد قربانی خاطرنشان کرد: این فرصت خوب اما چند سالی است با ورود دلال‌ها و واسطه‌ها بیشتر به سود این عده و خریدار و تاجر عمده سیب در سمیرم تمام می‌شود و کمتر کشاورز و تولید کننده‌ای از تولید خود سود و بهره می‌برد.    اگر چه وجود مافیای بازار و رشد دلالی حاصل استقرار سیستم های معیوب خرید و فروش است اما نمی توان ضعف های اقتصادی و نوبد چشم انداز روشن و شفاف و قیمت گذاری عادلانه و به صرفه از سوی مسولان را هم نادیده گرفت در واقع کشاورزان هر سال از ترس نیافتادن در چاله قیمت های پایین خرید تضمینی و بازارهای بدون مشتری در چاه فروش پیش از موعد محصول خود به دلالان می افتند چرا که هر سال دولت گاهی تا چندین هفته پس از برداشت محصول قیمت خرید تضمینی را اعلام نمی کند و معمولا قیمت های اعلام شده هم با حاشیه سود بسیار اندک برای تولید کنندگان همراه است

به نظر می رسد سیب سمیرم همچنان بدون استراتژی و چشم انداز خاصی هر سال تولید توزیع و صادر می شود محصولی که می توانست هم در منطقه محرومی مانند سمیرم اشتغال و درآمد زا باشد و هم بازارهای داخلی و خارجی را به دست بگیرد و تراز صادراتی استان را ارتقا ببخشد  در سایه نبود سرمایه گذاری های هدفمند و نگاه توسعه محرو مسولان استان و قوانین حمایتی صادراتی حالا نه تنها نقش صادراتی خود را به سایر مناطق مانند آذربایجان شرقی واگذار کرده که درعمل در سطح استانی هم چندان دردی از بیکاری و نزول تولیدات کشاورزی حل نکرده است.