مرگ سالانه ۶۰۰ زبان زنده مادری

یک‌ ناشر دیجیتال گفت: متأسفانه سالانه ۶۰۰ زبان زنده مادری از بین می‌رود و باید جلوی این اتفاقات را بگیریم چون زبان‌های مادری جز میراث ارزنده هر کشور هستند. بخش ناشران دیجیتال در سی و چهارمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران محلی برای عرضه و معرفی محصولات آموزشی و استارتاپ های مختلف بود؛ اگرچه از لحاظ فضا و تعداد غرفه‌ها کمتر از سایر بخش‌ها بود اما به دلیل محتوای آموزشی که در این بخش ارائه می‌شود مورد استقابل خانواده‌ها، دانش آموزان و مربیان مدارس قرار گرفت. به بیان دیگر این بخش از نمایشگاه کتاب دورهمی برای استارتاپ های مختلف است. علیرضا شعبانی مدیر و بنیان گذار استارتاپ «شنوبوک» درباره نحوه فعالیت این اپلیکیشن گفت: ایده این کار اولین بار سال ۱۳۹۹ به ذهنم رسید. بنا بر علاقه شخصی خودم با زبان و گویش همه اقوام ایرانی آشنایی داشتم و اگرچه در خانواده فارس زبان به دنیا آمدم اما زبان‌های ترکی یا آذری و ترکمنی را نیز آموختم. وی افزود: در واقع آموزش زبان از کودکی برایم جذاب بود و با دوستانم به زبان مختلف صحبت می‌کردم؛ با توجه به تحصیلاتم به این نکته رسیدم که خیلی از شرکت‌ها و سازمان‌ها مخصوصاً پرسنل آنها کتاب کم نمی‌خوانند و پس از تحقیق بیشتر دریافتم که دلیل عدم مطالعه کتاب حجم آن‌هاست.

• مخاطبان دوست دارند با همان زبانی که صحبت می‌کنند کتاب بخوانند

شعبانی با اشاره به اینکه افراد حوصله حجم کتاب‌ها را ندارند گفت: براساس ساختار ادبیات رسمی و خشکی مخاطب بیشتر کتاب‌ها قشر تحصیل کرده هستند همچنین به دلیل تفاوت گفتاری مردم؛ تعداد افراد کمتری به سراغ کتابخوانی می‌روند چراکه مخاطبان دوست دارند با همان زبانی که صحبت می‌کنند کتاب هم بشنوند یا بخوانند.

مدیر استارتاپ «شنوبوک» با اشاره به اینکه ۴۹ درصد از جمعیت کشور ما از اقوام مختلف هستند افزود: اقوام مختلف در جای جای ایران زندگی می‌کنند و هر کدام با زبان مادری خودشان صحبت می‌کنند مثلاً در استان‌های مختلف به ندرت خانواده‌ای وجود دارد که فارسی صحبت کند اما چرا ما نباید محتوایی با زبان این اقوام داشته باشیم و مدام بگوییم مردم ما کتاب نمی‌خوانند.

وی گفت: ما محتوای مناسب اقوام و مردم معمولی نداشتیم و همه محتوای ما مختص فارسی زبانان است که ۵ درصد از جامعه را تشکیل می‌دهند و محدود به قشر تحصیل کرده هست اما ۹۵ درصد از مردم جامعه ما را افراد عادی تشکیل می‌دهند و محتوای مناسبی برای آنان وجود ندارد.

شعبانی گفت: سال ۱۴۰۰ این ایده به مرحله اجرا رسید و در سال ۱۴۰۱ کارهای اجرایی آن آغاز شد و به جذب نویسندگانی در حوزه خلاصه نویسی پرداختیم که بتوانیم فرایند کتاب را از مقدمه تا نتیجه گیری بدون اینکه نکته‌ای از آن کم شود خلاصه‌تر کنیم؛ چراکه تغییر سبک زندگی مردم نشان می‌دهد از یک فایل ده دقیقه‌ای فقط ۹۰ ثانیه آن را گوش می‌کنند و دیگر کسی به سراغ کتاب‌های ۲۰۰ صفحه‌ای نمی‌رود به جز پنج درصد جامعه که مخاطب همیشگی هستند.

مدیر استارتاپ «شنوبوک» افزود: ما در این استارتاپ زبان کتاب‌ها را به صورت عامیانه و محاوره‌ای کردیم. از آنجایی که بحث اقوام برای ما مهم است برای هر قوم مترجمان و گویندگانی از هر استان کشور را در کنار هم جمع کردیم و یک تیم ۳۲ نفری را شکل دادیم؛ تاکنون بیش از ۱۰۰ کتاب را به زبان‌های مختلف در این اپلیکیشن بارگذاری کردیم و تا الان استقبال خوب بوده است در نمایگشاه کتاب نیز مخاطبان با مراجعه به ما از این استارتاپ استقبال می‌کنند چراکه مردم از احیا شدن زبان مادری خود در این اپلیکیشن خوشحال هستند.

وی در پاسخ به اینکه آیا بازتاب‌های منفی از این استارتاپ دریافت کرده است یا خیر گفت: درباره هر ایده‌ای که در دنیا اتفاق می‌افتد مخالفان و موافقانی وجود دارد. در بحث زبان مادری دو تفکر وجود دارد. یک تفکر پدر و مادرانی هستند که می‌گویند برای مثال ما ترک هستیم پس فقط با فرزندانمان ترکی صحبت می‌کنیم، چون زبان مادری ماست و بعد از آنکه فرزندانشان به اجتماع وارد شده فارسی را می‌آموزند؛ این سبب می‌شود که فرزندان در جامعه به دلیل لهجه اعتماد به نفس پایینی داشته باشند و در اجتماع بروز و حضور نمی‌یابند؛ تفکر دوم مختص چنین افرادی است که تصمیم می‌گیرند در آینده و در خانواده خود این کار را نکند و با زبان مادری با فرزندان خود صحبت نمی‌کنند.

شعبانی افزود: هر دو دیدگاه جای نقد و بررسی دارد اما به عقیده من فردی اگر ترک است باید به زبان ترکی کاملاً مسلط باشد و در کنار آن فارسی را روان صحبت کند. در حال حاضر علم روانشناسی ثابت کرده است که اگر فرزندان از دوران نوزادی در کنار زبان مادری یک زبان دیگر را آموزش بگیرند قسمتی از مغز انسان فعال می‌شود که باعث می‌شود دیرتر زوال عقل به سراغش بیاید و در اختلالات مغزی آن قسمت آسیب نمی‌بیند. پس زبان مادری باید در کنار زبان معیار با هم رشد کنند.

• سالانه ۶۰۰ زبان زنده مادری از بین می‌رود

وی افزود: ما به دنبال رشد هر دو زبان مادری و زبان مرجع هستیم. متأسفانه سالانه ۶۰۰ زبان زنده مادری از بین می‌رود و ما باید جلوی این اتفاقات را بگیریم چراکه زبان‌های مادری جز میراث ارزنده هر کشور است و تنها میراثی که می‌توانیم همه داشته باشیم زبان است. برای مثال وقتی شما به خارج از کشور می‌روید نیاز نیست بگویید میراثی به همراه ندارید چراکه میراث شما زبان است و فقط کافی است صحبت کنید.

مدیر استارتاپ «شنوبوک» گفت: زمانی که فردی لهجه دارد نشان دهنده این است که یک زبان از شما بیشتر بلد است اما مدارس و دانشگاه‌ها به هیچ عنوان به این مسئله بها ندادند ولی در بخش خصوصی حداقل‌ها را می‌توان انجام داد و زبان‌های مادری را حفظ و احیا کرد؛ حتی آموزش غیر مستقیم داشته باشیم.

وی افزود: در این اپلیکیشن کتاب‌های صوتی به زبان آذری، لری، کردی و غیره قرار دارد و تلاش شده است کلمات در آن درست ادا شود تا کلمات غلط در نوع گویش‌ها کم کم اصلاح شود؛ در واقع به نوع غیر مستقیمی آموزش داریم.

شعبانی گفت: ما کتاب‌هایی از جمله رشد و توسعه فردی، موفقیت کسب و کار، خانواده، مهارت‌های اجتماعی تا به امروز در استارتاپ خود قرار دادیم که بتوانیم سطح دانش عمومی مردم را افزایش دهیم؛ طبیعتاً در ابتدای مسیر کار سعی کردیم مردم با کتاب آشتی کنند و همه اقوام را با هر سطح سواد در نظر گرفتیم.

وی افزود: ما سه رده سنی کودک و خردسال، بزرگسال و سالمند را در نظر گرفته‌ایم که فعلاً کتاب‌های بزرگسال را داریم؛ بخش کتاب‌های خردسال و سالمند نیز در حال تکمیل هستند. در این استارتاپ همه مشاغل را به عنوان مخاطبان کتاب‌ها و این کار از طرف مردم با استقبال مواجهه شده است چراکه کم کم موجب کتابخوانی می‌شود.