غنای آثار با الهام از حافظ

فرزانه مستاجران

بر کسی پوشیده نیست که حافظ یکی از بزرگترین گویندگان و شاعرانی است که تنها در زمان خود این فصاحت کلام را به جای نگذاشته و اشعار وی متعلق به تمام ادوار پس از اوست . اما جای سوال دارد که چرا شاعران و نویسندگان معاصر به درستی نتوانسته اند از وی الهام بگیرند و حق مطلب را راجع به این گنجینه تاریخی ادا کنند؟! این در حالی است که برخی از نویسندگان موفق جهان توانسته‌اند با بهره‌گیری از آثار بزرگان ادب پارسی هم‌چون عطار و فردوسی و دیگران، داستان‌های خود را غنا بخشند. اگر بگوییم موسیقی و خوانندگان دریچه ای برای معرفی ابیات شاعران هستند میتوان یکی از حلقه های مفقود این داستان را خوانندگانی دانست که ترجیح می دهند ابیات سخیف را در آثار خود جای دهند تا مخاطب را به هر نحوی شده به سمت خود بکشانند.

طبق گزارش‌های رسمی ۷۳.۸ درصد از افراد ۱۵ ساله و بیشتر در ایران، موسیقی گوش می‌دهند که متوسط میزان آن به حدود ۳۰ دقیقه در روز می‌رسد . موسیقی پاپ ایرانی بیشترین طرفدار را بین افراد ١۵ساله و بیش‌تر داشته و پس از آن موسیقی سنتی قرار داشته است. البته نمیتوان گفت هر موسیقی پاپی ابیات فقیری دارد و هر موسیقی سنتی دارای غناست اما اخیرا در حوزه موسیقی پاپ برخی از خوانندگان که اکثرا هم در ایران فعالیت ندارند با ابیات سخیف توانسته اند طرفداران زیادی را به خود جلب کنند.

ادبیات از متعالی‌ترین هنرهای انسانی‌ست. با ادبیات مفاهیمی تجریدی خلق می‌شود که ضمن ارجاع  به واقعیت،  در اندیشه شکل می‌گیرد . از سویی دیگر ادبیات، مفاهیمی عرضه می‌کند که به جهان بیرون معنا می‌بخشد و سپس همان معناهای برساخته در نوبت خود به صورتی پایدار در ذهن و ضمیر انسان‌ها می‌ماند و با آن‌ها در زمان و مکان جاری می‌شود.

امروز روز بزرگداشت حافظ  است. هرسال بیستم مهرماه برنامه‌های مختلفی در شیراز و شهرهای مختلف ایران و جهان برگزار می‌شود. یکی از برنامه‌های اصلی مراسم یادروز حافظ، برنامه‌های علمی است که با ارائه‌ دستاوردهای تحقیقی از سوی حافظ ‌پژوهان صورت می‌پذیرد.

مفهوم «هنر» در متون گذشته‌ فارسی، با آن‌چه امروزه هنر در معنای Art نامیده می‌شود، متفاوت است. هنر در کاربرد گذشته‌‌‌ خود طیفی از معناهای گوناگون را در بر می‌گرفت و بازمی‌نمود. مفاهیمی مانندِ فضیلت، دانایی، استعداد، معنویت و مانند آن.

امسال از سوی انجمن حافط شناسی این روز با عنوان ” حافظ و هنر ” نام گذاری شد .واژه‌ هنر بارها در شعر حافظ به کار رفته است. روشن است که این واژه در همان معانی کاربردی گذشته به کار رفته. برای نمونه وقتی حافظ می‌گوید: «ناصحم گفت که جز غم چه هنر دارد عشق/ برو ای خواجه‌ی عاقل هنری بهتر از این؟» پیداست که ربطی به هنرهای هفت‌گانه‌ مانند هنرهای تجسمی، نمایشی، ترسیمی یا موسیقی و مانند آن ندارد.

امروزه کمتر خانه ایرانی را می‌توان سراغ گرفت که در آن دیوان حافظ یافت نشود. اما اینکه چقدر از این گنجینه ارزشمند استفاده می کنیم جای بسی تامل دارد.

هرچند حافظ با توجه به اقتضای زمان خویش اشعارش را سروده است و وضع اجتماعی ، سیاسی، دینی  و طرز معیشت جامعه عصر حافظ موضع او در برابر رفتار سیاسی و اقتصادی و مذهبی زمان خود را نشان داده است اما به دلیل علم حافظ و آشنایی کامل او با قرآن که بسیاری از ابیاتش هم از همین روی سروده است ،میتوان در شعر حافظ پویایی و جهان شمولی را به خوبی دید از این روی باید گفت ” شعر حافظ همه بیت الغزل معرفت است، آفرین بر نفس دلکش و لطف سخنش”