راهکارهای بالا بردن آستانه تحمل و ظرفیت روانی

مریم یادگاری : یک روانشناس و متخصص حوزه جوانان و خانواده با بیان اینکه برای افزایش آستانه تحمل و ظرفیت روانی باید چند گام برداریم، گفت: نخستین گام این است که از آستانه تحمل پایین خود دفاع نکنیم و تقصیر واکنش تند خود را به گردن طرف مقابل نیندازیم.

دومین نشست از سلسله نشست‌های «نقطه شروع» با موضوع خودآگاهی و با هدف آموزش تکنیک‌های موفقیت، جستجوی خود و کشف لذت‌های درونی از سوی مرکز توسعه فعالیت‌های قرآن و نهج‌البلاغه سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان در سالن همایش کتابخانه مرکزی برگزار شد.

در این نشست حمید حبشی، روانشناس و متخصص حوزه جوانان و خانواده ضمن مرور مباحث جلسه نخست پیرامون انسان‌های ذلیل و ناتوان، انسان‌های معمولی و عادی و انسان‌های عالی اظهار داشت: برخی انسان‌ها در مقابل نیازهای خود ذلیل هستند؛ برای مثال عاطفه و دوست داشته شدن یکی از نیازهای انسان است اما برخی به محض احساس این نیاز، خود را درگیر ارتباط با افرادی می‌کنند که به آنها ضربه می‌زنند و تبعات این رابطه بر ارزش، جایگاه، سرنوشت و آینده فرد اثر می‌گذارد. بنابراین پیش از اینکه نیاز خود را به عمل سرایت دهیم، باید بررسی کنیم شرایط برای پیشبرد هدف‌مان محیا هست یا خیر.

وی با بیان اینکه هر کسی بدون تنظیم شرایط نیاز خود را در معرض عمل قرار دهد طفل است، افزود: انسان‌های عالی وقتی احساس نیاز می‌کنند، حتی اگر شرایط هم فراهم باشد دست به عمل نمی‌زنند تا اینکه عاقبت تصمیم خود را پیش از عمل بسنجند. خداوند نیز در قرآن کریم تأکید می‌کند انسان متقی کسی است که عاقبت عمل‌اش در مشت او باشد. پس پیشامدهای مختلف برای تمام انسان‌ها اتفاق می‌افتد و این انسان‌ها هستند که در برابر این پیشامدها رفتار متفاوت دارند.

حبشی گفت: بیشتر انسان‌ها در برابر موانع دچار رنجش، توقف، ناامیدی و رکود می‌شوند؛ این در حالی است که موانع می‌توانند امتیاز محسوب شوند و رشد هم بیاورند. برای مثال فقر می‌تواند یک مانع باشد و انسان‌های ذلیل با فقر به فلاکت می‌رسند و انسان‌های معمولی به غفلت، اما فقر برای انسان‌های عالی فخر و عظمت می‌آورد. در اینجا منظور از فقر هر نوع کمبود مالی و غیرمالی و ویژگی‌های ظاهری است.

این متخصص حوزه جوانان و خانواده با بیان اینکه انسان می‌تواند با فقدان اوج بگیرد و با امکان سقوط کند، ادامه داد: آدم‌های ذلیل اگر امکانات هم داشته باشند، به دیگران ضربه می‌زنند و عاطفه‌ها، نیروها و عظمت‌ها را از بین می‌برند. این افراد خود را تباه می‌کنند و گاهی هم نسل قبل و بعد از خود را.

وی ظرفیت روانی را یکی از ویژگی‌هایی دانست که می‌تواند سایر کارکردهای انسان را کم و زیاد کند و تصریح کرد: ظرفیت روانی و آستانه تحمل بخش مهمی از شخصیت انسان، کارکرد آدمی، آرامش انسان و میزان بهره بردن و بهره‌دهی او است. آستانه تحمل برخی افراد بسیار پایین است و حتی نمی‌توان کوچک‌ترین و پیش پا افتاده‌ترین مسائل را با آنها در میان گذاشت. این افراد به لطف دیگران هم جواب بدی می‌دهند و برکت و مهربانی را نیز ضایع می‌کنند. پایین بودن آستانه تحمل باعث می‌شود اطرافیان و ارتباطات خود با دیگران را از دست بدهیم.

حبشی بیان کرد: باید طیف ظرفیت روانی خود را به یک میدان قابل انتظار بیاوریم؛ یعنی از یک حداقل طبیعی تا یک حداکثر طبیعی. اولیاء خدا مانند پیامبر اکرم (ص) در حداکثر میزان آستانه تحمل و ظرفیت روانی قرار داشتند و نسبت به هدایت و نجات انسان‌ها حریص هستند.

این روانشناس با بیان اینکه برای افزایش آستانه تحمل و ظرفیت روانی خود باید چند گام برداریم، اضافه کرد: مهم‌تر از همه اینکه از آستانه تحمل پایین خود دفاع نکنیم و تقصیر واکنش تند خود را به گردن طرف مقابل نیندازیم. سپس باید محرک‌ها را شناسایی کنیم و ببینیم چه چیزهای ما را بهم می‌ریزد و سپس باید با این محرک‌ها مقابله کنیم؛ این در حالی است که ما در مسیر محرک‌ها انتظار و توقع ایجاد می‌کنیم. برای مثال مرد به همسر خود می‌گوید تو که می‌دانی من گرسنه باشم بداخلاق می‌شوم، پس غذا را زودتر آماده کن. این حرف اشتباه است و فرد باید با این محرک مقابله کند. همچنین باید بدانیم نمی‌توانیم بدون تمرین و یک روزه آستانه تحمل خود را بالا ببریم.

وی با بیان اینکه راهکارهای قبلی مربوط به مرحله آرامش است، افزود: در زمان تحریک روانی، باید پیش از تمام شدن آستانه تحمل خود به طرف مقابل هشدار دهیم. برای مثال به همسر خود بگوییم شکایت کردن حق تو است و من هم تا الان به حرف‌هایت گوش می‌کردم اما اگر بیشتر ادامه دهی احساس می‌کنم دیگر طاقت شنیدن ندارم، پس الان برو و بعداً دوباره صحبت می‌کنیم. راهکار دیگر این است که اگر طرف مقابل به هشدار ما اعتنا نکرد، بین خود و محرک با شیوه‌های مختلف مانند ترک کردن محل فاصله بیندازیم. در واقع شرینی و ارزش گذشت انسان را بزرگ می‌کند.

حبشی با بیان اینکه بسیاری از بهره‌ها، برکت‌ها و موفقیت‌ها را به خاطر دیدگاه دیگران از دست می‌دهیم، گفت: متأسفانه خیلی درگیر دیگران هستیم و به خاطر رفتار و گفتار دیگران به خود آسیب می‌زنیم.