دعوا بر سر کوه دماوند است یا معادن آن؟!

فرزانه مستاجران

ای دیو سپید پای در بند، ای گنبد گیتی! ای دماوند” بیشتر نسل جوان کشور ما در دوران تحصیلمان  شعر دماوند را خوانده ایم و اگر آن را از نزدیک هم ندیده باشیم در تصورات خود آن را بارها تجسم کرده ایم. کوه سپیدی که قلب تپنده ایران نام دارد .”تو قلب فسرده زمینی،از درد ورم نموده یک چند” انگار  ملک الشعرا بهار هنگام سرودن این شعر می دانسته روزی فرا می رسد که این کوه سر به فلک کشیده از جور زمانه به درد خواهد آمد!

چند روزی ست که وقف دماوند به تیتر اصلی اخبار در فضای مجازی تبدیل شده است. خبری که هر چند از سوی بیشتر مسئولان تکذیب شد اما قوه قضائیه اعلام کرده در حال بررسی کردن آن است. البته تکذیب سازمان اوقاف نه تنها به حواشی پایان نداد بلکه این اخبار را دامن زد.

در جمهوری اسلامی ایران به طور مشخص برای تمامی اراضی موجود قوانین روشنی وجود دارد و بسته به نوع اراضی می توان مالکیت آن را مشخص کرد. در حال حاضر اموال مشترکی وجود دارد که تحت نظارت و تصرف دولت بوده، ولی ممکن است قوانین و نظامات به افراد و مردم اجازه دهد که به طور خصوصی تملک نمایند و یا از آنها استفاده کنند. به طور مثال اراضی که بدون آبادی و کشت و زرع بوده و معطل افتاده و مالک معین نداشته باشد. این اموال را مباحات می‌نامند به این معنی که تصرفات افراد در آنها و حق تملک خصوصی آنها با رعایت نظامات مربوط برای همه مردم مباح می‌باشد. البته جنگل‌های طبیعی، نیزارها، بیشه های طبیعی، مراتعی که حریم نیست و نیز آب‌های کشور، معادن و منابع زیر زمینی، بستر آب‌های طبیعی و رودخانه‌ها اعم از این که آب دائم یا فصلی داشته باشند و همچنین ساحل دریاها و دریاچه‌ها، رودخانه ها و سایر آبهای عمومی، کوهها، دره ها، جزو انفال محسوب و قابل واگذاری نیستند. کوه دماوند نیز جز این دسته محسوب می شود و طبق قانون دولت حق واگذاری آن را به هیچ کس ندارد.

موضوع از این قرار است که در ابتدا چند کانال فضای مجازی ابراز داشتند که قسمتی از کوه دماوند به اداره اوقاف واگذار شده است  که بعد از چند روز کشمکش اوقاف اعلام کرد  موقوفه مورد بحث مربوط به روستای ملار از توابع لاریجان شهرستان آمل استان مازندران است که سال ۱۳۰۲ برای آبادانی روستا و عزاداری سیدالشهدا (ع) وقف شده و یک قسمت آن هم برای تعمیرات حمام روستا وقف شده که به دلیل از بین رفتن این حمام در ادامه اهالی گواهی مصرف آن برای آبادانی روستا را گرفته‌اند. مسئولین اوقاف اذعان داشته اند  در این موقوفه یک معدن پوکه وجود دارد که دارای ارزش بالایی است و احتمالا همه این جنجال‌های دروغین برای تصاحب این معدن است. اما مسئولین سازمان محیط زیست گفته اند، بررسی‌های اولیه‌ای که از طریق سازمان جنگل‌ها و مراتع انجام دادیم مشخص شد که ظاهرا برای قسمتی از یک پلاک از ۱۱ پلاکی که در جغرافیای استان مازندران واقع است، رای بر ابطال سند منابع طبیعی گرفته شده که سازمان جنگل‌ها هم به این رای اعتراض کرده و سازمان محیط زیست نیز در حال جمع آوری مستندات است.

هر چنداین سند سال ۱۳۸۵ به نام اوقاف خورده است و مسکوک بودن آن و جنجالی شدن آن در این روزهای پر هیاهی ایران جای تامل دارد اما نمیتوان از اصل ماجرا گذشت . اصل ماجرا کوه دماوند است که یکی از۴۰ اثر طبیعی ملی ثبت شده،  در کشور است  و در بین این ۴۰  اثر طبیعی  تنها یک دماوند وجود دارد که جزء حقوق آیندگان و نماد ایران به شمار می‌رود. امید است خاتمه این بحث و جدل ها به مالکیت کلی کوه دماوند به نام همه ی مردم ایران منجر شود.