تخلیه کشور از پول تورم زا

فرزانه مستاجران

در دولت گذشته اقتصاد دانهای زیادی بارها گوشزد کردند که خلق پول بدون پشتوانه و اسقراض دولت از از بانک مرکزی یا برداشت از منابع صندوق توسعه ملی به بهانه تامین بودجه ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی جز تورم ،حاصلی برای کشور نخواهد داشت اما متاسفانه بودجه امسال با همین منوال در دولت گذشته پایه ریزی شد اما گویا دولت جدید سعی بر تغییر این روند دارد.

آن طور که از صحبت های مسئولان جدید کشور بر می آید،تیم اقتصادی در دولت حاضر سعی دارد روند تورم زایی را تغییر دهد. اما برای طی این مسیر چه راه هایی از سوی اقتصاد دانان پیشنهاد شده است؟

نمی توان به طور مطلق گفت تنها یک راه برای بر طرف کردن این مشکل وجود دارد  مسیر جایگزینی پول تورم‌زا، از اصلاحات فوری در بخش‌های مختلف می‌گذرد. در بخش اصلاح نظام مالیاتی، گام موثر اخذ مالیات بر مجموع دارایی است که البته مقدمات دریافت آن فراهم است. در بخش سیاست‌های حمایتی، اصلاح یارانه پرداختی به خانوار از طریق بازارسازی برای بنزین و حامل‌های انرژی و اصلاح یارانه پرداختی به صنعت، از طریق اصلاح قیمت سوخت و خوراک ، حذف دهک‌های پردرآمد و پوشش بهتر دهک‌های کم‌درآمد، گام دیگر اصلاح سیاست‌های حمایتی است. از طرفی باید مجاری ایجاد بدهی‌های غیراوراقی دولت انسداد یابد و وظایف ارکان دولت در مدیریت بدهی مشخص شود.

اگر دولت جدید طبق الگوهای اقتصادی موجود برای رفع مشکلات اقتصادی کشور عمل نکند وجود کسری بودجه مداوم، ‌‌‌ افزایش سطح عمومی بدهی دولت و تورم‌‌‌ بالا می‌تواند در آینده‌‌‌ای نزدیک به بحران‌های اقتصادی بزرگی در اقتصاد ایران بینجامد؛ در نتیجه انجام اصلاحات ساختاری و همه‌جانبه در بودجه از اهمیت زیادی برخوردار است.

البته مسئولان اقتصادی دولت سیزدهم هم بر این اعتقاد استوار هستند که تدوین و تنظیم لایحه بودجه ۱۴۰۱ کل کشور باید قوی تر و با نگاه علمی و دقیق تر از گذشته و سرعت زیاد دنبال شود. در تنظیم بودجه سال آتی باید ظرفیت های منابع مالیاتی مشخص شود.برای مشخص شدن اجزای درآمد مالیاتی  باید مطالعه ده ساله و کار کارشناسی علمی و دقیق صورت گیرد تا جمع بندی مشخص و قابل قبولی بدست آید.همانطور که درگذشته نفت جزیی از مالیات بود و سایر اجزاء فراموش شده بود و وقتی قیمت نفت افزایش پیدا می کرد درآمد مالیاتی نیز افزایش پیدا می کرد، هم اکنون نیز بدلیل کسب درآمد از مالیات بر ارزش افزوده سایر اجزاء درآمد مالیات مغفول مانده است. همچنین باید با اصلاح سیاست‌ها و برداشتن موانع سرمایه‌گذاری، بخش خصوصی به‌صورت جدی وارد فعالیت اقتصادی شود.

راهبردهای توسعه مبتنی بر توزیع درآمدهای نفتی که میراث بجای مانده از آغاز دولت‌های سازندگی در کشور است بدون انجام مطالعات عمیق رویکردهای توسعه‌ای وضعیت اقتصادی را روز به روز پیچیده‌تر و سخت‌تر نموده است که عزم دولت سیزدهم در اصلاح این راهبردها میتواند موثر باشد.

طی سال‌های طولانی، اقتصاد ایران از معضلاتی رنج برده که در دوره‌های مختلف، صحبت از اهمیت آنها پای ثابت سخنان مسوولان کشور بوده و بر حل آن تاکید شده است، اما به دلیل هزینه‌‌‌های آن و به‌منظور یافتن راه‌های کم‌هزینه‌تر، اصلاحات به طور مداوم به تعویق افتاده است. کسری بودجه یکی از این مشکلات است. به جرات می‌توان گفت، کسری بودجه و تورم دورقمی پای ثابت اقتصاد ایران در چند دهه اخیر بوده است. سیاستمداران بارها بر اهمیت حل این معضل کلیدی تاکید کرده‌اند، اما در نهایت دولت‌ها به دلیل هزینه بالای اصلاحات از انجام آن شانه خالی کرده و با استفاده از منابع حاصل از فروش منابع طبیعی مانند نفت یا استقراض از بانک مرکزی کسری بودجه را پوشش داده‌اند.

امید است دولت سیزدهم یکبار برای همیشه با این مشکلات اقتصادی مبارزه کند و حداقل بتواند تورم را تک نرخی کند.