بازارهایی که از ما گرفته شد!

فرزانه مستاجران با نگاهی گذرا به اقلام صادراتی کشورمان در سالهای ۹۶ و ۹۷ میتوان دریافت که در این دو سال تفاوت قابل توجهی بین تعداد اقلام صادر شده از کشورمان وجود دارد و این ارقام رو به افزایش هستند. خروج آمریکا از برجام و افزایش قیمت دلار در کشور باعث شده اندکی از میزان […]

فرزانه مستاجران

با نگاهی گذرا به اقلام صادراتی کشورمان در سالهای ۹۶ و ۹۷ میتوان دریافت که در این دو سال تفاوت قابل توجهی بین تعداد اقلام صادر شده از کشورمان وجود دارد و این ارقام رو به افزایش هستند. خروج آمریکا از برجام و افزایش قیمت دلار در کشور باعث شده اندکی از میزان وابستگی کشور به نفت کاهش یابد و مردم هم به دلیل افزایش حاشیه سود حاصل از صادرات بر اثر افزایش قیمت دلار تمایل بیشتری به صادرات کالاهای موجود در کشور نشان داده اند. البته بعد از آن و در سال ۹۸ و ۹۹ به دلیل مشکلات بانکی برای انتقال مالی بین ایران و کشورهای مختلف و قوانین داخلی دست و پا گیر دوباره این روند کاهشی شده و اگر ادامه یابد ضربه جبران ناشدنی به تولید کنندگان داخلی خواهد زد. زیرا اگر بازار هایی که به ما اعتماد کرده اند و محصولاتمان را خریداری می کنند بتوانند جایگزینی برای محصولات کشور ایران پیدا کنند دیگر پس گرفتن این بازار ها کاری غیر ممکن و یا بسیار سخت است که سالها به طول خواهد انجامید . تا آن موقع قطعا صنایع مذکور در کشور ما با ورشکستگی رو به رو خواهند شد.

به طور مثال ما در سال۹۷ حدود ۳۰۰۷ قلم کالا از مبادی رسمی به کشور عراق صادر کرده ایم . اما سال ۹۸ و هم‌زمان با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، مجددا با کاهش تنوع در اقلام صادراتی به عراق روبه‌رو شدیم.

در افغانستان ، ترکمنستان و امارات نیز که سه کشور بعدی وارد کننده اقلام ایرانی هستند روند به همین گونه بوده است . از نیمه دوم سال ۹۷ تا سال ۹۹ نه تنها صادرات در رشد کشور نقشی نداشته بلکه رشد آن منفی بوده است. در همه شاخص‌ها از جمله واردات، صادرات، صادرات بدون نفت خام و غیره با کاهش مواجه بوده‌ایم و در هر دو سال ۹۸ و ۹۹ تراز تجاری کشور منفی بوده یعنی میزان صادرات کشور نسبت به واردات کمتر بوده است.

به طور مثال فرش دستبافت ایرانی یکی از مهم ترین محصولاتی است که در تمام دنیا طرفداران خاص خود را دارد  اما متاسفانه توجهی به آن نشده است . این روزها در حالی که باید به توسعه صادرات فرش دستباف ایران به عنوان یک کالای جایگزین برای کسب درآمدهای نفتی توجه شود اما با کاهش درآمدهای صادراتی این کالا طی سال‌های اخیر مواجه شده‌ایم. بر اساس آمار صادرات فرش دستباف ایرانی در سال ۱۳۹۶  که به میزان ۴۲۶ میلیون دلار بود، در سال ۱۳۹۷ به ۲۳۸ میلیون دلار کاهش یافت و  بالاخره با افت شدید صادرات فرش دستباف  در سال ۹۸ صادرات این کالا به ۶۹ میلیون دلار رسید و در چهار ماهه ابتدای سال ۹۹ نیز به ۱۵ میلیارد دلار رسید. یعنی در عرض ۴ سال تقریبا تمام بازار ها را از دست داده ایم! پنج کشور اول واردکننده فرش دستباف از ایران در سال ۱۳۹۷ عبارت بوده‌اند از کشورهای ایالات متحده آمریکا، آلمان، امارات متحده عربی، ژاپن، لبنان و۵ کشور اول وارد کننده فرش دستباف از ایران در سال ۱۳۹۸  نیز کشورهای ژاپن، آلمان، امارات، لبنان و آفریقای جنوبی بودند که مقایسه ارقام صادراتی به این کشورها در سالها ۹۷ و ۹۸ نشان می‌دهد که صادرات فرش به کشورهای مختلف کاهش یافته است.

در بقیه کالاهای تولید داخل نیز روند به همین گونه است . زعفران، پسته ، داروهای گیاهی و ادویه جات ایرانی که در سراسر دنیا خواهان دارد ، حالا در پیچ و خم کش مکش های سیاسی و بی توجهی های داخلی مانده اند و کم کم دنیا برای آن جایگزین هایی پیدا کرده است. وقتی فرش ایرانی در پاکستا بافته شود و پیاز زعفران خراسان به امارات و افغانستان صادر شود باید این محصولات را تمام شده دانست!