از جنجالِ تخریب تا ثبت ملی؛ سرنوشت مسجد «کازرونی» اصفهان
مسجد «کازرونی» در بافت تاریخی عباس‌آباد اصفهان که سال‌ها محل عبادت و فعالیت‌های فرهنگی-سیاسی محلی بود، پس از ماه‌ها مناقشه درباره نوسازی و تخریب بخشی از شبستان، با شمارهٔ ثبتی ۳۴۴۲۶ به فهرست آثار ملی کشور راه یافت تا از این پس تحت حفاظت وزارت میراث فرهنگی قرار گیرد.
به گزارش سرویس میراث و گردشگری وب سایت خبری اخبار اصفهان در دل محلهٔ عباس‌آباد اصفهان، مسجدی قرار دارد که سال‌ها برای اهالی، نه فقط محل نماز، بلکه پناهگاه آئین ها و خاطرات محله بود. مسجد «کازرونی» با معماری ساده اما دلنشینش، بخشی از هویت این بافت تاریخی به شمار می‌رفت؛ تا آن که سال گذشته، صدای پتک و چکش در شبستانش پیچید و سرنوشتش را به مسیر تازه‌ای برد.
آغاز ماجرا؛ تخریب شبستان به‌نام نوسازی
ماجرا از مردادماه ۱۴۰۳ شروع شد؛ بخشی از شبستان و محراب مسجد، به‌بهانهٔ «تعمیرات و بهسازی» تخریب شد؛ کاشی‌ها و دیوارهای کهنه پایین آمد و محراب قدیمی از میان رفت. تصاویری که در شبکه‌های محلی دست به دست می‌شد، خشم اهالی و فعالان میراث را برانگیخت.
یکی از نمازگزاران قدیمی می‌گوید: « شبستان فقط چند خشت و کاشی نبود؛ جای‌جای آن، خاطرات نسل‌ها را در خودش داشت. ما در همین محراب بزرگ شدیم. نمی‌شود بدون ناظر میراث، این همه یاد را از ما گرفت.»
اعتراض‌های محلی به سرعت رسانه‌ای شد و اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، با اعلام هشدار رسمی به هیئت امنا، خواستار توقف عملیات شد. حتی دادستان اصفهان نیز با استناد به گزارش‌های کارشناسی، ورود به پرونده را در دستور کار قرار داد تا هرگونه اقدام بدون مجوز متوقف شود.
مداخلهٔ کارشناسان؛ مرمت به‌جای بازسازی
پس از جنجال‌ها، کارشناسان و مرمتگران محلی وارد میدان شدند تا میزان خسارت و امکان نجات بنا را بررسی کنند. آنان تأکید داشتند که بنای مسجد، اگرچه معاصر است، اما واجد ارزش‌های معماری و هویتیِ محلی است و باید با روش‌های مرمت محافظه‌کارانه حفظ شود.
محمدرضا جعفری، مرمت‌گر باسابقهٔ اصفهانی که در ادامهٔ کار به‌عنوان ناظر فنی همکاری کرد، به خبرگزاری ایرنا گفته بود، « وقتی وارد شدیم، بخشی از شبستان تخریب و اندودها جدا شده بود. تلاش کردیم هرچه سریع‌تر بخش‌های آسیب‌دیده را ایمن کنیم و بازسازی را نه بر اساس سلیقه، بلکه بر پایهٔ اسناد قدیمی انجام دهیم. مرمت یعنی بازگرداندن روح بنا، نه ساختن دوباره‌اش.»
به گفتهٔ او، پس از جمع‌آوری مصالح اصیل و مستندسازی آثار باقی‌مانده، تیم مرمت توانست بخش‌هایی از تزئینات قدیمی و محراب را بازسازی کند. در این مرحله، همکاری مردمی و حضور داوطلبان محلی نیز چشمگیر بود؛ اهالی مصالح سنتی تهیه کردند و جوانان محله در کار ایمن‌سازی شبستان کمک رساندند. به اعتقاد وی «مرمت اگر با مردم همراه شود، پایدار می‌ماند.
زهرا سادات موسوی، یکی از ساکنان عباس‌آباد، از آن روزها چنین یاد می‌کند:
«برای ما مهم بود مسجد دوباره زنده شود. وقتی دیدیم داربست‌ها بالا رفت اما این بار با نظارت میراث، نفسِ راحتی کشیدیم. این مسجد فقط محل نماز نیست؛ خاطرهٔ کودکی و آیین‌های محله است.»
پیگیری اداری و ثبت ملی
به دنبال گزارش‌های مردمی و با پیگیری کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی، سرانجام نماینده وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اسفند ماه سال گذشته به اصفهان سفر کرد و بنا شد ثبت ملی این اثر تاریخی بررسی شود.
چند ماه بعد، با تأیید وزارت میراث فرهنگی، این بنا با شمارهٔ ثبتی ۳۴۴۲۶ در فهرست آثار ملی جای گرفت. امیر کرم‌زاده مدیرکل میراث‌فرهنگی استان چند روز پیش با اعلام این خبر گفت: از این پس، هرگونه دخل و تصرف بدون مجوز، «تخلف و قابل پیگرد قانونی» است. با این ثبت، مسجد تحت حفاظت وزارت میراث فرهنگی قرار گرفت و امکان نظارت تخصصی بر تمامی فعالیت‌های عمرانی و مرمتی فراهم شد.
پایان مناقشه یا آغاز مراقبت؟
به گفته یکی از کارشناسان آثار باستانی « ثبت ملی مسجد کازرونی فقط یک شماره نیست؛ یعنی از این پس حافظهٔ محله در پناه قانون است. اگر رسانه‌ها و مردم پیگیری نمی‌کردند، شاید امروز چیزی از شبستان باقی نمی‌ماند.»
علی احمدی می گوید : «ثبت ملی این مسجد، آغازی برای مراقبت دائمی است» . در حال حاضر برنامه‌ریزی برای تخصیص اعتبار مرمتی، تکمیل اسناد تاریخی و تعیین حریم حفاظتی در دستور کار میراث فرهنگی قرار گرفته است. نا گفته نماند، کارشناسان خواستار تدوین طرحی جامع‌اند تا علاوه بر مرمت کالبدی، زندگی فرهنگی مسجد نیز احیا شود. اکنون بر دیوار مسجد، تابلویی نصب شده با نشان ثبت ملی. اما ارزشِ واقعی، نه در تابلو، بلکه در زنده‌ماندن روح بنایی است که دوباره به محله بازگشته، مسجدی که نفسش، صدای جمعی یک شهر است.
ارسال دیدگاه
مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰