کتاب‌های اصفهان یک‌پنجم استاندارد جهانی  !

موجودی کتاب در کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان به بیش از چهار میلیون و ۶۰۰ هزار جلد رسیده است، اما این رقم تنها یک‌پنجم استاندارد جهانی محسوب می‌شود. شرایط سرانه مطالعه در اصفهان بسته به منابع، بین چند دقیقه تا کمتر از یک ساعت در روز گزارش شده که نگرانی فرهنگیان و مدیران نهادهای مرتبط را به دنبال داشته است.

پارادوکس فرهنگی در قلب اصفهان 

به گزارش اخبار اصفهان;  اصفهان، که همواره به عنوان یکی از قطب‌های فرهنگی ایران شناخته شده است، با چالشی بزرگ روبروست؛ از یک سو شمار ناشران و حجم کتاب‌های موجود در کتابخانه‌ها قابل توجه است، اما از سوی دیگر شاخص‌های سرانه مطالعه رضایت‌بخش نیستند. گفته می‌شود با جمعیت حدود پنج میلیون نفری استان، باید دست‌کم ۲۰ میلیون جلد کتاب در دسترس باشد، رقمی که در حال حاضر تنها بخش کوچکی از آن تأمین شده است.

وضعیت مطالعه در سطح ملی و استانی 

آمارهای کشوری نشان می‌دهد میانگین زمان مطالعه روزانه ایرانیان بین ۱۳ تا ۳۲ دقیقه است و سرانه مطالعه بدون احتساب متون دینی حدود ۳۳ دقیقه اعلام شده است. داده‌های محلی درباره اصفهان متنوع است؛ برخی از گزارش‌ها سرانه مطالعه را ۳۹ دقیقه و برخی دیگر حتی بین ۳ تا ۱۸ دقیقه در روز ذکر کرده‌اند که تفاوت روش‌شناسی و تغییرات زمانی در رفتار شهروندان را نشان می‌دهد.

تأثیر فضای دیجیتال بر عادات مطالعه 

پژوهشگران محلی معتقدند بخش عمده‌ای از مطالعه گزارش شده مربوط به مطالعه در فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و محتوای دیجیتال است و نه مطالعه کتاب‌های چاپی یا متون تحلیلی بلند مدت. این موضوع قدرت رقابت محتوای دیجیتال را با کتاب‌های سنتی نشان می‌دهد و یکی از عوامل کاهش سرانه مطالعه به شمار می‌رود.

چالش‌های عرضه و ترویج کتابخوانی 

کارشناسان فرهنگی عوامل متعددی را در کاهش مطالعه موثر می‌دانند، از جمله عرضه ناکافی و نامتوازن کتاب در مناطق مختلف، کمبود فضای مناسب مطالعه برای شهروندان، ضعف برنامه‌های ترویجی در مدارس و خانواده‌ها و رقابت شدید با محتواهای جذاب دیجیتال که زمان آزاد مخاطبان را می‌بلعد.

تلاش‌های اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان 

در واکنش به این وضعیت، اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان برنامه‌هایی مانند افتتاح کتابخانه‌های جدید، برگزاری جشنواره‌های نذر کتاب و افزایش همکاری با ناشران را در دستور کار قرار داده است. با این حال مسئولان تاکید دارند که تنها افزایش موجودی کتاب بدون برنامه‌های ترویجی و ایجاد انگیزه برای مطالعه کافی نیست.

وضعیت عضویت در کتابخانه‌ها 

امیر هلاکویی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی این اداره کل، اعلام کرده است که از بین حدود ۷۰۰ هزار عضو کتابخانه‌های استان، تنها ۱۶۴ هزار نفر عضو فعال هستند؛ مسئله‌ای که نشان می‌دهد مشکل اصلی نه کمبود کتاب، بلکه عادت نداشتن شهروندان به مطالعه مستمر و حضور در کتابخانه‌هاست.

نقش دولت در ترویج مطالعه و عدالت فرهنگی 

محمدعلی جعفری، سرپرست معاونت امور فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، اعلام کرد که از ابتدای امسال تاکنون چهار هزار جلد کتاب در راستای سیاست‌های ترویجی در اختیار دستگاه‌ها، نهادها و علاقه‌مندان قرار گرفته است. وی هدف از این اقدام را ترویج کتابخوانی، تحقق عدالت فرهنگی و تقویت سرمایه اجتماعی عنوان کرد.

نیاز به برنامه‌های بلندمدت برای تغییر فرهنگ مطالعه 

با وجود این اقدامات، برخی صاحب‌نظران معتقدند برنامه‌های کوتاه‌مدت کفایت نمی‌کنند و برای تغییر واقعی نیاز به ترویج عادت مطالعه از سنین کودکی، تشویق عضویت فعال در کتابخانه‌ها، توسعه کتابخانه‌های سیار و امانت دیجیتال و حمایت مستمر از ناشران و نویسندگان وجود دارد. اصفهان دارای ظرفیت بالایی در زیرساخت‌های نشر و کتابخانه‌ای است، اما پویایی و افزایش سرانه مطالعه مستلزم گام‌های استراتژیک و برنامه‌ریزی طولانی‌مدت فرهنگی است تا این استان بتواند جایگاه خود را به عنوان قطب فرهنگی ایران حفظ و ارتقا دهد.