ملت‌هایی که گذشته را چراغ راه آینده نسازند در ظلمت بی‌هویتی محو می‌شوند

دریاوفایی : هم زمان با برگزاری نشست تخصصی میراث فرهنگی ناملموس و مسئولیت اجتماعی در مواجهه با حوادث و سوانح، قائم مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و رئیس شورای حکام مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی تحت نظارت یونسکو، در پیامی به این همایش، میراث‌فرهنگی ناملموس را ظرفیتی کارآمد و بازسازنده و صلح‌آفرین معرفی کرد.

به گزارش اداره کل روابط عمومی و اطلاع رسانی ، در پیام علی دارابی به این همایش آمده است:

در اجلاس تخصصی میراث‌فرهنگی ناملموس و مسئولیت اجتماعی در مواجهه با حوادث  و سوانح  ملت‌هایی که رجوع به گذشته را چراغ راه آینده نسازند، در ظلمت بی‌هویتی محو و گنجینه‌ای از تعامل پیروز انسان و زمین را در اعماق تاریخ مدفون خواهند ساخت.

بدون تردید مروری بر مواجهه انسان در برهم کنش او با طبیعت و خوانش نتایج رویارویی‌های او در کارزار بیکرانه پدیده‌های طبیعی، مؤید چالش‌های متداوم در زنجیرۀ نبردهایی است که اغلب در انتفاع ناصحیح انسان از زمین و ظرفیت‌هایِ آن، در انگاره‌ای فراتر از توان خلقت و حیات طبیعت رخ داده است.

رخ‌دادهای طبیعی که از آنها به‌عنوان «سانحه» یا «بحران» طبیعی یاد می‌کنیم پدیده‌هایی چند وجهی‌اند که در دوره‌ای کوتاه موجب آشفتگی یک نظام معیشتی مبتنی بر تعامل صحیح انسان و طبیعت می‌شود که از سویی زیست‌پذیری محیط و منابع سرزمینی آن را مضمحل می‌کند و از سویی دیگر منجر به ناکارآمدی ساختار یک نظام اجتماعی و نهادهای درون آن می‌شود و فشار روانی و اجتماعی منبعث از آن آنچنان وسیع و دربرگیرنده است که انگاره‌های متعارف زندگی و کنش‌های اجتماعی جوامع را در هم می‌شکند.

این بحران‌ها عموما فراتر از توانایی و ظرفیت‌های مردم و جوامع است و به دلیل نازل بودن سطح تاب‌آوری و انعطاف‌پذیری جامعه در مواجه با آنها، موجب خسران‌های گسترده زیست محیطی، انسانی، اجتماعی و اقتصادی می‌شود.

چالش‌های ناشی از این بحران‌ها در جوامعی که پیوندهای دانشی و تجربی با گذشته خود به فراموشی سپرده‌اند بروز می‌یابد. جوامعی که در فرآیند صنعتی و مدرن شدن تجارت، دانش‌ها، مهارت‌ها و آموزه‌های سرزمینی خود را به فراموشی جبران‌ناپذیری می‌سپارد و تجارب زیسته تاریخ‌مند خود را به بهای گزاف ترک الگوی‌های استقراری و زیست‌پذیری واگذار می‌کند در معرض جدی این تهدیدها است.

جنبه دانشی، باوری، مهارتی و آیینی این تجارب زیستی امروز در قالب عنوان «میراث فرهنگی ناملموس» مورد توجه جامعه بشری قرار گرفته است. جامعه  جهانی امروز درصدد است از طریق شناخت و صیانت از این میراث، آینده زیست انسان در روی زمین را کیفیت مند و کم مخاطره کند.

لذا در این برهه از تاریخ به یمن تجارب زیسته و دانش منبعث از آن، به ویژه در سرزمین‌هایی نظیر ایران؛ می‌توان از منظری متفاوت موضوع تداوم حیات انسان و پایداری‌سازی طبیعتِ محیط بر آن را،  نگریست و با تاکید بر میراث‌فرهنگی ناملموس به‌عنوان ظرفیتی کارآمد و بازسازنده و صلح‌آفرین در محافظت و مدیریت آن، راهکار و شیوه طریقی را ترسیم و اجرا نمود.

صور پنج‌گانه میراث‌فرهنگی ناملموس، بخش عظیمی از چگونگی تعامل انسان با زمین را گواهی می‌دهد. خوانش، فهم، معرفی و تداوم میراث‌ناملموس می‌تواند ترسیم‌گر نقشه راهی برای ما در تداوم زیست مطلوب بر روی زمین  و پیشگیری از بروز  بحران‌ها شود و ترویج نسخه کارآمد آن، همانا رجعت به  برهم کنش صحیح  انسان و زمین شود تا بسان پادتنی برای  ویروس مرگبار زوال حافظه تاریخی  و هویت فرهنگی و اجتماعی بشریت، عمل کند.

ارتباط متقابل میان پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس و تغییرات اقلیمی که در کمیته میراث‌فرهنگی ناملموس نیز به آن تأکید شده است، در حال حاضر از جمله موضوعات دارای اولویت در اجرای کنوانسیون ۲۰۰۳ است.  چارچوب‌هایی نیز برای تعیین نتایج کلی اقدامات پاسدارانه ذیل کنوانسیون ۲۰۰۳ در نظر گرفته شده است  که به موضوع پایداری زیست‌محیطی و تاب‌آوری جوامع تحت‌تأثیر شرایط ناشی از بلایای طبیعی، از جمله بلایای ناشی از پدیده‌ی تغییرات اقلیمی، پرداخته است.

«نشست تخصصی میراث‌فرهنگی ناملموس و مسئولیت اجتماعی در مواجهه با حوادث و سوانح» که با پیشنهاد «مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس» و همکاری «پژوهشکده سوانح طبیعی» و «مؤسسه مسئولیت اجتماعی» برگزار می‌شود، فرصتی مغتنم برای هم‌اندیشی، تبادل نظر و به اشتراک‌گذاری تجربیات گران‌سنگ و مطالعات موردی و بررسی نتایج تحقیقات در بخش‌های مختلف از نهادهای دولتی و غیردولتی تا تشکل‌های مردمی، انجمن‌ها و افراد فعال در حوزه‌های مرتبط را میسرتر می‌سازد.

مرکز میراث ناملموس تهران همچنین در راستای نیل به اهداف کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو و عمل به وظایف و رسالت‌های منطقه‌ای خود برای گردآوری و انتشار اطلاعات در مورد فعالیت‌های پاسدارانه و برنامه‌ریزی برای تدوین روش‌های مطالعاتی و تحقیق در خصوص پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس با هدف شناسایی و ترویج اقدامات پاسدارانه‌ی خوب به عنوان بازوی کمکی یونسکو در سطح منطقه آسیای غربی و مرکزی، علاوه بر نشست حاضر در نظر دارد در تاریخ ۲۵ و ۲۶ مهرماه سال ۱۴۰۲، نشست تخصصی بین‌المللی با عنوان «میراث‌فرهنگی ناملموس و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی، با تأکید ویژه بر نقش فعالان غیردولتی» را با همکاری مرکز بین‌المللی شبکه‌سازی و اطلاع‌رسانی در مورد میراث‌فرهنگی ناملموس در منطقه آسیا و اقیانوسیه و با حضور متخصصان در سطح منطقه آسیای غربی و مرکزی برگزار نماید.

 بدون شک نتایج و دستاوردهای نشست حاضر و نشست تخصصی آتی  فضای مناسبی را برای به اشتراک‌گذاری تجارب و اطلاعات در موضوع یادشده پایه‌گذاری می‌کند و زمینه را برای تدوین راهکارها و اقدامات ضروری برای مواجهه صحیح را در پیامدهای تغییرات اقلیمی و بحران‌های ناشی از آن فراهم می‌کند.

در انتها، امید دارم دستاوردهای این نشست در ترغیب و تعریف شایسته تحقق مسئولیت‌های اجتماعی در نظام‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه و بهره‌مندی از ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد  به مثابه حلقه واسط میان آن‌ها؛ گامی موثر در بهره‌مندی از ظرفیت‌های شناختی میراث ناملموس بوده و زمینه پاسداری و تداوم آن را نیز فراهم کند.