مادران شاغل، کرونا و کودکان

طولانی شدن تعطیلی مدارس و مهدهای کودک، مادران شاغل را در دو راهی بیم و امید برای سلامت و تامین نیازهای زندگی قرار داده است. آنها که در هفته های گذشته کوشیده اند، بین سلامت خانواده و تامین نیازهای زندگی تعادل برقرار کنند، اکنون دیگر گزینه های گرفتن مرخصی، یا کار پاره وقت و دورکاری را امتحان کرده و برای ادامه کار، ناگزیرند از خانواده هم برای حل بحران های ناشی از شیوع کرونا کمک بگیرند.

بازگشایی ادارات و مشاغل، تعطیلی مدارس

خانم مرادی کارمند یک شرکت خصوصی و مادر پسر ۱۲ ساله، می گوید: پس از تعطیلات دو هفته ای عید، من و همسرم سر کار برگشته ایم و چون مدرسه ها هنوز تعطیل هستند، فرزندمان را به مادرم می سپاریم که در خانه تنها نماند.

مادر امیرعلی ۸ ساله هم در یکی از نمایندگی های فروش خودرو کار می کند و می گوید چاره ای ندارد جز این که کودکش را در خانه تنها بگذارد و سر کار برود، چون قرارداد ثابت ندارد و پدر و مادربزرگ فرزندش هم به دلیل کهولت سن، توانایی نگهداری از بچه را ندارند. او می افزاید: از اول اسفند که تعطیلی ها شروع شد، مرخصی می گرفتم و امیدوار بودم این شرایط تا بعد از عید تمام شود، اما اکنون که زمزمه ادامه تعطیلی مدارس تا اردیبهشت و حتی پایان سال تحصیلی شنیده می شود، ناچارم فرزندم را در خانه بگذارم و مدام تماس بگیرم تا خیالم راحت شود کار خطرناکی نمی کند.

خانم میرحسینی که مادر یک دختر ۹ و پسر یک ساله است، می گوید: تا وقتی مهدکودک ها باز بود، خیالم راحت بود که پدر و مادرم را به زحمت نمی اندازم و به کارم می رسم، اما این چند هفته بعد از عید، هر روز بچه ها را به مادرم می سپارم چون ما قرارداد ثابت نداریم و اگر بخواهم مرخصی بگیرم، ممکن است شغلم را از دست بدهم.

این شرایط دائمی نیست

مجتبی ناجی، معاون اجتماعی بهزیستی استان اصفهان در گفت وگو با ایسنا، شرایط کنونی جامعه را موقت می داند و می گوید: شرایطی که اکنون در آن قرار داریم، دائمی نیست، بلکه حالت بحرانی دارد و امیدواریم به زودی از آن عبور کنیم.

وی تنها گزینه رسمی مادران شاغل برای نگهداری، آموزش و تعلیم و تربیت فرزندان را سپردن آنها به مهدکودک و مدرسه می داند و ادامه می دهد: در همه جای دنیا و تمام فرهنگ ها همین راهکار وجود دارد، از سوی دیگر نیاز اولیه هر یک از ما بقاء و زیست است و طبیعی است که مسایل مربوط به سلامت و بقا همیشه برای افراد در رتبه اول اهمیت است، پس اگر شغل هم در جهت بقا باشد طوری که مثلا اگر فرد کار نکند بقایش به خطر می افتد، در این جا حفظ شغل برای فرد مهمتر می شود، اما اگر داشتن شغل برای شکوفایی استعدادها و بر اساس علایق باشد، حفظ و ادامه شغل در اولویت خانواده نیست.

این روان شناس با اشاره به اهمیت حفظ شغل مادرانی که برای کسب درآمد و تامین مایحتاج زندگی خود کار می کنند، می گوید: به هرحال برای مادران شاغل، ادامه کار مهم است و به نظر می رسد راهکارهای موقتی باید برای مشکلات موقتی در نظر گرفت. راهکار موقت هم زیادند مثل سپردن به بستگان، خانواده های مادری، پدری، گرفتن انواع مرخصی های موقتی، استحقاقی یا پاره وقت و یا این قانون که به زنان اجازه داده با استفاده از مرخصی بدون حقوق بتواند شغل خود را حفظ کرده و کنار فرزندشان باشند. این راهکارهایی نیست که بهزیستی ارائه دهند، بلکه در قانون های استخدامی تعیین شده است.

نمی توان برای همه خانواده یک نسخه پیچید

معاون اجتماعی بهزیستی استان اصفهان با اشاره به قابل اجرا نبودن بیشتر راهکارهای موقتی که برای ادامه به کار مادران شاغل ارائه می شود، می افزاید: یکی از راهکارهایی که پیشنهاد می شود این است که کارفرمایان برای نگهداری موقت کودکانِ مادرانِ شاغل، تدبیری بیندیشند، اما به عنوان مثال، امکان اینکه در یک کارخانه بتوان مهدکودکی برای نگهداری بچه ها ایجاد کرد، وجود ندارد چون باز هم تجمع کودکان و تردد خانواده ها، ممکن است باعث انتقال ویروس شود، بنابراین نسخه خاصی نمی توانیم برای خانواده ها بپیچیم و بگوییم این راهکار را در پیش بگیرید.

وی تصمیم گیری در این باره را برعهده خود خانواده ها می داند و می گوید: خود خانواده باید ببیند کدام گزینه برایش تناسب دارد. در برخی خانواده ها، مادر شاغل می گوید استخدام رسمی نیستم اگر بخواهم مرخصی طولانی بگیرم، عذرمان را می خواهند و دیگر نمی توانم ادامه کار دهم. بنابراین هر کسی باید بر مبنای شرایط خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی که در آن قرار دارد، ببیند چه راهکاری را برای عبور از این بحران می تواند عملیاتی کند.

گزینه های محدود پیش روی مادران شاغل

ناجی اظهار امیدواری می کند؛ متناسب با مصوبات ستاد ملی مبارزه با کرونا از اول اردیبهشت گشایشی در مهار کرونا حاصل شده و مهدکودک ها باز شوند و با شروع به کار دوباره مهدکودک ها، خانواده ها هم بتوانند از مشکلی که با آن روبرو هستند عبور کنند، اما در شرایط کنونی، راهکارهایی که خانواده ها برای ادامه کار در نظر می گیرند، مانند سپردن به بستگان، محدود است.

این روان شناس در پاسخ به اینکه آیا در خانه گذاشتن فرزند ممکن است آسیبی برای او ایجاد کند؟ می گوید: ما در شرایطی هستیم که گزینه های دیگری نداریم، بهترین راه حل برای مادرانی که نیاز به ادامه شغل دارند این است که بچه را به بستگان مورد اعتماد بسپارند.

وی خاطرنشان می کند: به نظر من اگر بخواهیم به تبعات منفی این موضوع فکر کنیم باید گفت که مهدکودک فرستادن بچه ها هم ممکن است باعث ایجاد اضطراب جدایی شود، در حالیکه این زندگی واقعی است و بچه ها هم باید تجربه های متخلفی را از همان سنین کودکی آغاز کنند.