ضرورت مرمت موفق

قرار بود تا آمدنِ بهار ۱۴۰۲، کف سازی و جداره سازی بخش‌هایی از محله «پشت گنبد» که در ماجرای عبور گذر آقا نجفی از بافت شرقی میدان نقش جهان اصفهان، تخریب شده بود، به سرانجام برسد و مرهمی بر زخم‌های بازِ این بافت تاریخی باشد اما زمانبر بودن پروسه مرمت، نتیجه را به زمان دیگری محول کرده است.

به گزارش ایرنا، کف سازی و جداره سازیِ بافت تاریخیِ تخریب شده در جانب شرق میدان نقش جهان که قرار است نشانه‌ها و عناصر ابنیه‌ای که در این بافت تخریب شده‌اند را در قالب فضای شهری بازنمایی کنند در حال پیشروی است، اما بنا به گفته مجریان این پروژه در حالی که این عملیات در زمستان گذشته به دلیل برودت هوا به طور موقت متوقف شد، مرمت در بخش‌هایی از جداره‌ها که نیاز به استحکام سازی داشته، رسیدن به پایان کار را زمانبر کرده است.

از سال ۸۰ به این سو تملک و تخریب‌ها برای عبور گذر آقا نجفی از میان بافت تاریخی محله‌ای به نام «پشت گنبد» در جانب شرق میدان نقش جهان یکی از دست نخورده ترین و بااهمیت‌ترین بافت‌های تاریخی اصفهان را نشانه گرفت که با اعتراض و پیگیری فعالان و کارشناسان میراث فرهنگی، در مهرماه ۱۳۹۹ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران تکلیف را برای شهرداری اصفهان روشن و مصوبه‌ای را صادر کرد که در آن با هرگونه تخریب و تملک بنا برای احداث یا امتدادِ گذر آقا نجفی مخالفت و بر تهیه و اجرای طرح ساماندهی در این منطقه تاکید کرد.

پس از کش و قوس‌های زیاد اما در تابستان سال پیش، کمیسیون ماده ۵ استان، طرح شهرداری اصفهان برای تعیین تکلیف شرایط بافت تاریخی شرق میدان نقش جهان را با یک محل اختلاف در تعریف ساباط و ایجاد دسترسی در بدنه حافظ تصویب و برای اجرا به سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان ابلاغ کرد. پروژه ساماندهی بخش‌های تخریب شده در بافت تاریخی شرق میدان نقش جهان اما از اواخر تابستان سال پیش شروع شد و بنا بر این بود تا به گفته مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان، بافت شرق میدان به صورت مجموعه‌ای از فضاهای شهری که نشان‌ها و نمادهایی از خانه‌های بافت تاریخی این منطقه بوده است، احیا شود تا شهروندان اصفهانی و گردشگران به عنوان محل مکث از آن استفاده کنند.

در حالی که شرایط دشوارِ بافت تاریخی شرق میدان نقش جهان یکی از پرونده‌های پرسرو صدای میراثی اصفهان بوده و همیشه فعالان میراث فرهنگی پیگیر شرایط آن هستند، آخرین وضعیت را از مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان جویا شدیم.

علیرضا ایزدی در گفت و گو با ایرنا با ابراز بی اطلاعی از شرایط فعلی پروژه ساماندهی این بخش از بافت تاریخی و مهم در جوار یکی از مهم‌ترین آثار جهانی اصفهان گفت: بنا بود سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری کار را شروع کند و کف سازی و جداره سازی انجام و به یک گذر گردشگری که در آن اتومبیل حرکت ندارد، تبدیل شود؛ طرح را دیده و تأیید کرده‌ایم و در همین حد می دانم که آماده اجراست.

وی افزود: طرح و نقشه شهرداری مشخص شده و این منطقه بر اساس مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی، جدار سازی و کف سازی می‌شود و راه به خیابان ندارد.

اما در همین پیوند مدیرکل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان با بیان اینکه پروژه ساماندهی بافت تاریخی شرق میدان نقش جهان فعال اما زمانبر است به ایرنا گفت: به دلیل سرمای هوا در زمستان گذشته، مدتی به طور موقت پروژه متوقف شد، اما اکنون به قوت ادامه دارد و یکی از فعال‌ترین پروژه‌های شهری اصفهان است.

محمدعلی ایزدخواستی با بیان اینکه هشتاد درصد جداره سازی‌ها پیشرفت داشته است، افزود: مبنای جداره سازی ها، حفظ و احیا جداره‌های قدیمی ست که نیاز به زیرسازی کف داشت و انجام شده است.

به گفته وی «مش بندی» برای تقویت کف تا دو یا سه هفته آینده تمام خواهد شد و سپس سنگفرش کف شروع می‌شود.

ایزدخواستی با اشاره به اینکه در چنین پروژه‌هایی ایجاد زیرساخت زمانبر است، ادامه داد: زیرسازی احداث باغچه و آبنما بر اساس حیاط خانه‌های قدیمی که در این محل وجود داشت، در حال انجام و پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته است و عموماً روبناها باقی مانده‌اند.

وی گفت: المان‌های معماری در محل اضافه می‌شود که برگرفته از سابقه تاریخی خانه‌های تخریب شده هستند. پی ریزی آنها انجام شده و کار در حال پیشروی است.

ایزدخواستی سرعت کند پروژه تحت اجرای سازمان متبوعش را این گونه توضیح داد: ماشین آلات بزرگ در این محدوده امکان تردد ندارند و کارها به صورت دستی پیش می‌رود، به همین دلیل سرعت کند می‌شود. گذشته از این، حجم جداره‌ها و ظرافت کار زیاد است، برخورد ما هم با آنها مرمتی است و بنابراین پروسه زمانی آن ده برابر پروسه زمانی برای پروژه‌های احداثی طول می‌کشد.

وی با بیان اینکه اقدامات لازم برای اکثر جداره‌های نیازمند به پی بندی انجام شده است، افزود: در برخی جداره‌ها زیرِ پی‌ها خالی شده بود که پی ریزی‌ها تقویت و دیوارها بر روی پی جدید انتقال بار داده شدند؛ این عملیات دارای ریزه کاری‌هایی ست که در محل مورد نظر در حال انجام است و زیاد هم به چشم نمی‌آید اما باید گفت همین اقدامات، کار بسیار زمانبر و حساسی برای پایداری سازه‌ها هستند.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان در پاسخ به این پرسش که آیا اداره کل میراث فرهنگی اصفهان برای عملیاتی که قرار است برخوردش با شرایط بافت تاریخی شرق میدان نقش جهان، ” مرمتی” باشد، ناظری دارد یا خیر، گفت: وقتی مصوبات نقشه‌ها را از اداره کل میراث فرهنگی اصفهان می‌گیریم، عمده کار مرمت با سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری است.

وی افزود: میراث فرهنگی ناظر مقیم در محل پروژه ندارد اما سقف استاندارهای سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان به همان اندازه استاندارهای میراث فرهنگی، با دقت است. میراث فرهنگی به سازمانِ ما اعتماد دارد و البته ناظر و بازرس‌هایش هم کنترل می‌کنند.

به گزارش ایرنا، تخریب‌ها برای ایجاد گذر آقا نورالله نجفی در بافت تاریخی شرق میدان نقش جهان در محله‌ای مشهور به ” پشت گنبد” ۱۲ خانه این بافت را تخریب کرد که مطابق نقشه‌ها و اسناد کارشناسان اداره کل میرث فرهنگی، تعدادی از این خانه‌ها ارزشمند بودند. تخریب و گسست در شاکله این بافت تاریخی بلای جان آن شد و کارشناسان مرمت شهری، میراث فرهنگی و کنشگران و پویش‌های مردمی منع ادامه تخریب‌ها برای ایجاد این گذر در حریم میدان نقش جهان را خواستار شدند، پیرو پیگیری‌های مردمی و کارشناسان، شورای عالی شهرسازی و معماری در تاریخ ۱۶ مهرماه سال ۱۳۹۹ مخالفت صریح خود را با ایجاد هرگونه گذر و تخریب اعلام کرد.

در مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی بر ساماندهی این بخش تخریب شده با ایجاد و احیا فضاهای شهری پشتیبان محله و میدان نقش جهان و توجه به احیا بناها و فضاهای ارزشمند فرهنگی توسط شهرداری اصفهان تائید. عاقبت تابستان امسال، طرح شهرداری پس از چندین ماه وقفه توانست در راستای این مصوبه قرار گیرد و به تصویب و شروع عملیات برسد.