شرکت‌های دانش‌بنیان، میان‌بر امن رونق اقتصاد در اصفهان

شرکت‌های دانش‌بنیان با تحول در عرصه علم و دانش، کشف یافته‌ها و نتایج جدید اقتصادی در رشد و توسعه  کشور تاثیر فراوانی دارند، به گونه‌ای که رهبر معظم انقلاب بر اهمیت این شرکت‌ها در رونق اقتصادی و اقتصاد مقاومتی تاکید و آنها را موثرترین مولفه‌های تحقق پایدار اقتصاد توصیف کردند.

نتایج مثبت رونق اقتصاد دانش‌بنیان در سال‌های اخیر و تحول در اشتغال، ارزش افزوده، حرکت اقتصاد کشور بدون تکیه به منابع زیرزمینی و تأمین برخی از مهم‌ترین نیازهای فناورانه و تحریمی، اهمیت توجه و حمایت بیشتر از این شرکت‌ها را بیشتر کرده است. توسعه شرکت‌های دانش بنیان و واحدهای فناورانه به عنوان تجربه‌ای جهانی ضرورتی برای رونق کارآفرینی و اشتغال در شرایط فعلی کشور است.

ظرفیت فرصت‌ساز و مهم که در خطه پهناور اصفهان می‌تواند به شاهراه رونق اقتصاد، اشتغال و توسعه این استان  تبدیل شود.

تاسیس شهرک علمی و تحقیقاتی، مرکز رشد فناوری و پارک علم و فناوری در اصفهان در دهه ۸۰ نخستین زمینه‌های رسمی شکل‌گیری شرکت‌های دانش بنیان در کشور را به وجود آورد که اکنون با فعالیت  ۵۲۰ شرکت دانش‌بنیان و واحد فناور در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان این استان حائز رتبه دوم کشور پس از تهران در این زمینه  است و در حوزه‌های مختلف فناوری از جمله سازه، خدمات مدیریت شهری، مواد و متالورژی، ساخت و تولید، اتوماسیون، اطلاعات و ارتباطات، شیمی، بیوتکنولوژی، انرژی، محیط زیست و مهندسی پزشکی فعالیت می‌کنند.

این شرکت‌ها با گردش مالی یکهزار و ۴۷۰ میلیارد تومان، زمینه اشتغال هفت هزار و ۱۳۴ دانش آموخته دانشگاهی را فراهم کردند. ۴۵ درصد از شاغلان در این واحدها، بانوان تحصیلکرده هستند. هزینه ایجاد هر شغل برای یک دانش آموخته در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان یک سوم هزینه ایجاد شغل در کشور و نرخ موفقیت این شرکت ها ۷۰ درصد است درحالیکه این میانگین در خارج شهرک ۱۰ درصد است. اجرای یکهزار و ۵۰۰ طرح پژوهشی و فناوری در این شهرک و تجاری سازی یکهزار و ۲۰۰ خدمت فناورانه و ۷۶ فناوری منجر به ساخت خط تولید در صنایع مختلف از دیگر مزیت های شگفت آور شرکت‌های دانش بنیان در اصفهان است.

شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان به عنوان نخستین سازمان موسس مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری در کشور،  دارای یک مرکز رشد مقدماتی، ۱۰ مرکز رشد فناوری و سه پارک علم و فناوری شیخ بهایی، ابوریحان و غیاث‌الدین کاشانی است.

صادرات شرکت‌های دانش بنیان مستقر در این شهرک از رقم یک میلیون دلار در سال ۱۳۹۲ به رقم ۴.۷ میلیون دلار در سال ۱۳۹۷ رسید و نرخ موفقیت یک شرکت تازه تاسیس در آن ۷۰ درصد و در خارج از شهرک ۱۰ درصد است.

شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان به عنوان یک مرکز شناخته شده در منطقه و دنیا، تاثیر بسزایی در تعاملات بین‌المللی دارد و سال ۹۷ میزبان  سی و پنجمین کنفرانس جهانی پارک های علم و فناوری بود که نزدیک به ۵۰۰ شرکت کننده از ۵۰ کشور در آن حضور داشتند و افزون بر ۱۵۰ نفر از آنها، مدعوین کشورهای خارجی بودند.

ضرورت احداث پارک‌های علم و فناوری در شهرستان‌ها

شاید به دلیل همین کارکردهای بسیار شرکت های دانش بنیان و خروجی قابل اتکای آن در راستای رونق اقتصادی است که رییس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان  بر این باور است توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان نباید معطوف به مراکز استان‌ها و شهرهای بزرگ شود.

جعفر قیصری در گفت و گو با ایرنا افزود: ایجاد پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد و خلاقیت و شکوفایی در شهرستان های مختلف با توجه به ظرفیت ها و توانمندی های آنها می‌تواند زمینه حمایت های مالی و معنوی از گسترش شرکت‌های دانش بنیان و واحدهای فناور را فراهم کند.

وی به راه‌اندازی نزدیک به ۱۰ مرکز رشد در شهرستان‌های مختلف استان اصفهان با همکاری صنایع و دانشگاه‌های مختلف اشاره کرد و گفت: برخی این مراکز شامل رشد مقدماتی، جامع فناوری، فناوری اطلاعات و ارتباطات، فناوری فولاد، تخصصی هنر، تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان و واحدهای فناوری نجف آباد و شهرضاست.

مرکز رشد (INCUBATOR)، یکی از ابزارهای رشد اقتصادی است که بمنظور حمایت از کارآفرینان تحصیلکرده تأسیس می شود و با ارائه امکانات و تسهیلات عمومی، زمینه پا گرفتن شرکت های جدید دانش بنیان را فراهم می کند. نخستین مرکز رشد کشور سال ۱۳۷۹ در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان راه اندازی شد.

قیصری با اشاره به راه اندازی هشت مرکز خلاقیت و شکوفایی در شهرستان‌های آران و بیدگل، شاهین شهر، اردستان، فلاورجان، اصفهان، لنجان و گلپایگان، اضافه کرد: این مراکز هسته های فناور متشکل از دانشجویان و اعضای هیات علمی را پذیرش می کنند تا آماده راه‌یابی به مراکز رشد یا موفق به تاسیس شرکت‌های دانش بنیان شوند.

وی با بیان اینکه تسهیلات و حمایت‌های مالی خوبی نیز برای واحدهای فناور و شرکت‌های دانش بنیان در سراسر استان وجود دارد، خاطرنشان کرد: صندوق پژوهش و فناوری اصفهان در گذشته منابع مالی محدودی داشت اما سال ۹۷ سرمایه و خط اعتباری آن با اعتبارات صندوق شکوفایی و نوآوری و مشارکت دولت و بخش خصوصی افزایش یافت.

سرمایه‌گذاری قابل توجه بخش خصوصی در شرکت‌های دانش بنیان

رییس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان  اضافه کرد: سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این شهرک و شرکت‌های دانش‌بنیان اصفهان، سه برابر دولت است و در این زمینه رتبه نخست را در کشور داریم.

قیصری  افزود: اگر کشور به سمت توسعه این شرکت ها و واحدها حرکت کند و صنایع، مردم و مسئولان از فناوری‌ها و محصولات آنها استفاده کنند، این گردش مالی و اشتغال ناشی از آن چند برابر و مشکل بیکاری حل می‌شود.

به گفته وی چشم انداز شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، راه اندازی ۱۰ پارک علم و فناوری در این مجموعه است هرچند در زمان حاضر توجه ما بیشتر به توسعه کیفی شرکت‌های دانش بنیان و افزایش اشتغال است.

وی با بیان اینکه معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش بنیان در قانون برنامه ششم توسعه نیز آمده است، افزود: مقرر است تفاهم نامه‌ای با اداره کل امور مالیاتی اصفهان برای استفاده از همه ظرفیت های قانونی و حتی بالاتر از آن برای حمایت از این شرکت‌ها، منعقد کنیم و دفتری در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان از طرف اداره مالیات برای پیگیری این امور راه‌اندازی شود.

رییس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان ادامه داد: قوانین محکمی برای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان وجود دارد و همه بخشنامه‌های دولتی، حامی آنها هستند و اگر مشکلی در استان وجود داشته باشد از طریق تعامل و رایزنی حل خواهد شد.

درخشش شرکت‌های دانش بنیان اصفهان در بزنگاه مقابله با کرونا

اسفند سال گذشته و فروردین و اردیبهشت امسال با تحول و توسعه خوبی در تولید اقلام پیشگیری، مقابله و تشخیص بیماری کرونا در کشور مواجه بودیم که این امر با نقش‌آفرینی شرکت‌های دانش بنیان محقق شد.

رییس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان در ادامه با تایید این موضوع افزود: این جهش تولید در بخش‌های مختلف از تجهیزات پزشکی گرفته تا نرم‌افزارها و سامانه‌های آنلاین اتفاق افتاد و جایگاه شرکت‌های دانش بنیان و واحدهای فناور در اقتصاد کشور را بیش از پیش نشان داد.

قیصری با بیان اینکه بر اینکه بسیاری از این محصولات، قابلیت صادرات به خارج کشور در صورت رفع نیاز داخل را دارند، اظهار داشت: اگر فرایندهای مربوط به اخذ مجوزها برای این محصولات تسهیل شود به جهش تولید و صادرات آنها کمک بیشتری می‌کند.

به گفته وی در اسفند سال گذشته و در ابتدای همه‌گیری بیماری کرونا، نزدیک به ۱۵ شرکت دانش‌بنیان و واحد فناور در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان اقدام به تولید محصولاتی مانند مواد ضد عفونی ‌کننده، الکل و ماسک‌ نانو کردند اما در کمتر از یک ماه تعداد این شرکت‌ها ۲ برابر شد و در زمان حاضر ۳۰ شرکت فناور و دانش‌بنیان در حال تولید محصولاتی برای مقابله با بیماری کرونا هستند.

رییس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان با بیان اینکه شرکت‌هایی که از ابتدا در این زمینه فعالیت داشتند، ظرفیت‌های خود را تکمیل و مشکلات فناوری و فنی را رفع کردند، گفت: تعدادی از آنها در ابتدای کار برای اخذ مجوزها با مشکلاتی مواجه شده که مسوولان اصفهان پیگیر تسهیل این فرایند و رفع آن شدند.

قیصری افزود: از بین این واحدها، ۱۰ شرکت در زمینه مواد ضدعفونی کننده، پنج شرکت در زمینه تجهیزات بیمارستانی و تنفسی، چهار شرکت در زمینه تولید ماسک، یک شرکت در تولید ابزار تصفیه هوا، یک شرکت در تولید تب‌سنج غیر تماسی، چهار شرکت در تولید دستگاه‌های ضدعفونی کننده، چهار شرکت در سامانه‌های برخط و خدمات فناوری اطلاعات و یک شرکت در راه‌اندازی خط تولید ماسک فعالیت می‌کند.

رییس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان با اشاره به ایجاد خط تولید ماسک سه لایه توسط یکی از این شرکت‌ها گفت: تاکنون حدود ۲۰ خط تولید ماسک توسط این شرکت ایجاد شده است و روزانه حدود ۱۵۰ هزار ماسک تولید می‌کند.

قیصری با بیان اینکه یکی از شرکت‌ها با افزایش ۱۰ برابری ظرفیت تولید، توانست الکل مورد نیاز ۶ استان کشور را تامین کند، اظهار داشت: سه شرکت دانش بنیان با هماهنگی با ستاد ملی مقابله با کرونا محصولات خود را تولید و توزیع می‌کنند.

رییس شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان به تولید دستگاه تب‌سنج غیر تماسی توسط یکی از شرکت‌های فناور  اشاره و اضافه کرد: این دستگاه می‌تواند در ورودی اماکن مختلف و ساختمانها قرار گیرد و میزان بدن دمای افراد را از فاصله مناسب اندازه گیری کند.

وی یکی از تولیدات شرکت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان را برنامه پایش عملکرد کارکنان توسط مدیران در روزهای دورکاری عنوان کرد و گفت: این برنامه می‌تواند در روزهایی که با چالش‌های دیگر مانند آلودگی هوا مواجه هستیم استفاده شود.

قیصری یکی دیگر از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش بنیان اصفهان را تولید ساختمان‌های پیش ساخته در موارد اضطراری مانند بیمارستان خواند و افزود: این شرکت می‌تواند در یک ماه بیمارستانی با ظرفیت ۴۰۰ تخت نصب کند.

وی یکی دیگر از محصولات دانش بنیان دیگر اصفهان را سامانه راهکار هوشمندانه تنظیم الکترونیکی بازار (رهتاب) اعلام کرد و گفت: این سامانه به رصد کالا از مرحله توزیع تا فروش می‌پردازد و این اطمینان خاطر را ایجاد می‌کند که کالای مورد نظر به دست مصرف کننده واقعی و با قیمت مناسب رسیده است و در واقع با شفاف سازی، جلوی احتکار را می گیرد.

شرکت‌های دانش بنیان، کمترین پیچیدگی با بیشترین حمایت

معاون پشتیبانی فناوری شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان هم با اشاره به انواع خدمات و حمایت‌های این مجموعه از شرکت‌های دانش بنیان گفت: این شهرک ۲ رسالت مهم شامل بسترسازی و خدمات رسانی به کسب و کارهای دانش بنیان در قالب هسته‌های فناور و شرکت‌های خصوصی ثبت شده دارد.

سید مهدی حجازی در گفت و گو با ایرنا افزود: این خدمات مراحل مقدماتی شامل جذب، پذیرش و استقرار شرکت‌ها تا ایجاد ایده‌ها و کسب و کارهای دانش بنیان را شامل می شود و پس از آن نیز ۱۶ نوع خدمت مختلف برای حمایت از هسته‌های فناور و شرکت‌های دانش بنیان ارائه خواهد شد.

وی ارائه فضای اداری و کارگاهی به درخواست واحد متقاضی، ارائه خدمات عمومی از جمله سیستم‌های مخابراتی، تاسیساتی، اختصاص تابلو، کدپستی، حفاظت و امنیت، نظافت، طراحی و صدور کارت شناسایی، خدمات رایانه‌ای، رستوران، برچسب تردد خودرو، اتاق جلسه و سیستم حمل و نقل را از دیگر خدمات ارائه شده به شرکت‌های دانش بنیان مستقر در این شهرک عنوان کرد.

حجازی با اشاره به ارائه خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات از جمله مرکز داده و اینترنت به شرکت‌ها اضافه کرد: خدمات کتابخانه‌ای از جمله خدمت‌های ارائه شده به این شرکت هاست به ‌طوری که شهرک از طریق انعقاد تفاهم‌نامه با برخی از مراجع علمی بزرگ و معتبر و کتابخانه‌ها به شبکه آنها متصل است و امکان استفاده از طرح‌هایی مانند امانت بین کتابخانه‌ای غدیر وجود دارد.

وی ارائه خدمات پایگاه‌های داده‌های علمی از طریق اتصال به پایگاه های معتبر بین‌المللی مانند اشپرینگر و برخی پایگاه های داده داخلی، اتصال به سامانه اطلاع رسانی مناقصات و مزایده‌ها، خدمات مشاوره‌ای در بخش های حقوقی، بازاریابی، بازرگانی، بیمه، مالیات، کار، تامین اجتماعی، ثبت اختراع، راهبر بازاریابی فروش و راهبر فرابورس را از دیگر اقدام‌های این شهرک عنوان کرد.

معاون پشتیبانی فناوری شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان با اشاره به برگزاری دوره‌های آموزشی با هدف افزایش توان مدیریتی و آشنایی با اصول راه‌اندازی کسب و کارهای نوپا، تاکید کرد: یکی از مهمترین خدمات و حمایت های ارائه شده، خدمات مالی در قالب اعتبارات است.

وی، این خدمات را شامل ۲۰۰ میلیون ریال اعتبار خدماتی برای واحدهای مستقر در مراکز رشد به‌منظور کمک به تامین تجهیزات اداری و تقویت بنیه مالی ابتدایی، ۴۰۰ میلیون ریال اعتبارات تحقیقاتی برای تولید نیمه صنعتی در آزمایشگاه،۴۰۰ میلیون ریال اعتبار توانمندسازی، یک میلیارد ریال تسهیلات نیمه صنعتی سازی، یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال تسهیلات تجاری‌سازی و ۵۰۰ میلیون ریال تسهیلات ضروری اعلام و اضافه کرد: شهرک در قالب تفاهمنامه با صندوق پژوهش و فناوری استان اصفهان و دانشگاه تهران، زمینه اعطای تسهیلات به شرکت ها را فراهم کرده است.

حجازی با اشاره به خدمات دفتر انتقال فناوری توضیح داد: ارزشگذاری بر روی فناوری‌ها برای فروش دانش فنی، داوری اختراعات، راهنمایی برای ثبت اختراعات و تجاری سازی و ارزیابی فناوری شرکت‌ها به‌منظور دریافت تسهیلات از جمله اقدام‌های این دفتر است.

وی، خدمات آزمایشگاهی در ۱۳ آزمایشگاه زیست فناوری، نانو فناوری، انرژی، فیلتراسیون، الکترونیک، متالوگرافی، ساخت و تولید، عملیات حرارتی، مواد پیشرفته، خواص مکانیکی مواد، شیمی و مهندسی با تعرفه‌های پایین را از دیگر حمایت‌ها از شرکت های دانش بنیان عنوان و خاطرنشان کرد: فراهم کردن بخشی عمده ای از این خدمات از طریق منابع عمومی و دولتی صورت می گیرد و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت علوم در این زمینه با نگاه مثبت برای تامین آنها همکاری می کنند.

حجازی با بیان اینکه بخش عمده ای از خدمات به بودجه عمومی کشور وابسته است، تصریح کرد: ممکن است با تغییراتی در زمان بندی تخصیص بودجه‌ها، پرداخت آنها با تاخیر مواجه شود اما ما تلاش می‌کنیم که شرکت‌های دانش بنیان کمترین آسیب را در این بخش ببینند.

وی با تاکید براینکه کمترین پیچیدگی در ضوابط و قوانین شهرک برای حمایت از این شرکت‌ها وجود دارد، افزود: تامین منابع مالی از چالش‌های مهم ماست و شرکت‌های دانش بنیان برای دریافت این حمایت‌ها از جمله تسهیلات بانکی با مشکلاتی مانند قوانین بانک‌ها، ضمانتنامه‌ها و قوانین بیمه ای مواجهند که لازم است تسهیل بیشتری در این امور صورت گیرد.

ضرورت تسهیل توسعه دانش بنیان در شرایط فعلی کشور

“اقتصاد ایران هر چند که بر پایه خام فروشی و مواد معدنی بنا نهاده شده است ، اما ظرفیت های بالای علمی و نخبگان کشور می تواند زمینه را برای توسعه دانش بنیان فراهم کنند.”

یک کارشناس ارشد اقتصاد با بیان این مطلب به ایرنا گفت: فرهنگ‌سازی در این زمینه نقش مهمی در شکل‌گیری اقتصاد دانش‌بنیان و زیرساخت‌های قانونی و حمایتی دارد.

احمد رضا بهرامی پور در این زمینه معتقد است تسهیل در پذیرش دانشجو در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور با عرصه کار و کارآفرینی تناسب ندارد بنابراین  دولت باید با هدف توسعه شرکت‌های دانش بنیان راهکارهایی برای ارتباط هر چه بیشتر صنعت و دانشگاه ارائه کند.
وی افزود: از مهمترین مشکلاتی که پیش روی اقتصاد دانش بنیان قرار دارد، صادرات محصول این شرکت هاست؛ محدودیت ‌دسترسی به بازارهای جهانی و نبود بازار مناسب داخلی برای محصولات شرکت‌های دانش ‌بنیان، در کنار نبود دانش کافی در علم و تجارت و بازاریابی در بین این شرکت‌ها، از جمله چالش‌هایی است که کمابیش در برابر رشد و توسعه‌ی شرکت ‌های دانش ‌بنیان قرار دارد.

عنوان “دانش بنیان” از سال ۲۰۰۷ در جهان بر سر زبان ها افتاد و سال ۱۳۸۹  در ایران برای تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات توسط معاونت علمی و فناوری رییس جمهوری تدوین و به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.خلق ارزش افزوده، فرصت‌های تازه برای اشتغال و تأمین نیازهای فناورانه کشور از مزایای ایجاد شرکت‌های دانش بنیان است.

در فاصله سال‌های ۹۳ تا ۹۵ شناسایی شرکت‌های دانش‌بنیان با رشد چشمگیری همراه بود، رشدی که نمی‌توان نقش ارزنده دولت تدبیر و امید را نادیده گرفت، به طوری که در طول این مدت تعداد این شرکت‌ها افزایشی بیش از ۵۰ برابری داشتند.

به گفته رییس مرکز شرکت‌های دانش بنیان معانت علمی و فناوری ریاست جمهوری، امسال تعداد شرکت‌های دانش بنیان، پس از ۶ سال و با اختصاص ۱۱۰ بسته حمایتی، در سال “جهش تولید” از پنج هزار فراتر رفته است.

به گفته مسئولان شرکت های دانش بنیان کشور نزدیک به ۶۰ هزار فرصت شغلی در کشور ایجاد کرده‌اند.