زنگ خطر جدی برای منابع آبی اصفهان

استان اصفهان و به تبع آن، حوضه آبریز زاینده‌رود، سال آبی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ را با یکی از بحرانی‌ترین شرایط آبی در دهه‌های اخیر پشت سر می‌گذارد. به گزارش اخبار اصفهان کاهش شدید شاخص‌های بارش و ذخایر آبی در پشت سد زاینده‌رود، زنگ خطری جدی را برای تأمین نیازهای شرب، کشاورزی و زیست‌محیطی این منطقه به صدا درآورده است. داده‌های موجود نشان‌دهنده وضعیتی هشداردهنده است که نیازمند مدیریت هوشمندانه و اقدام فوری مسئولان و همراهی مردم است.

جزئیات آماری؛ افت ۷ متری تراز و کاهش ۷۳ درصدی ذخایر

بر اساس آخرین گزارش‌ها، تراز سد زاینده‌رود با افت ۷ متری نسبت به شرایط ایده‌آل مواجه شده است. این کاهش محسوس در حالی رخ داده که ذخایر آبی موجود در این سد، ۷۳ درصد کمتر از میانگین بلندمدت خود است. این رقم به طور قابل توجهی نگران‌کننده بوده و چشم‌انداز تأمین آب در ماه‌ها و سال‌های پیش رو را تیره می‌سازد. سد زاینده‌رود که با ظرفیت اسمی یک میلیارد و ۲۳۹ میلیون متر مکعب در سال ۱۳۴۹ در شهرستان چادگان به بهره‌برداری رسیده، همواره نقشی حیاتی در تأمین آب استان اصفهان ایفا کرده است.

کاهش ورودی آب؛ ۱۳ درصد کمتر از سال گذشته

ورودی آب به مخزن سد زاینده‌رود در سال آبی جاری، ۱۳ درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته بوده است. این کاهش در ورودی، در کنار برداشت‌های صورت گرفته، منجر به تخلیه سریع‌تر ذخایر شده است. آمارها حاکی از آن است که میزان بارش در سرشاخه‌های زاینده‌رود نیز روند نزولی داشته است.

نگرانی از وضعیت بارش‌ها؛ ۳۰ درصد کمتر از میانگین بلندمدت

بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان بارش در حوضه آبریز زاینده‌رود در سال آبی جاری، حدود ۳۰ درصد کمتر از میانگین بلندمدت بوده است. این روند کاهشی در بارش، عاملی کلیدی در وضعیت فعلی کمبود آب محسوب می‌شود و نشان‌دهنده تداوم شرایط خشکسالی در منطقه است.

ظرفیت سد و تاریخچه بحران

با وجود ظرفیت یک میلیارد و ۲۳۹ میلیون متر مکعبی سد زاینده‌رود، سال‌های متمادی است که این سد قادر به پر شدن کامل نبوده و همواره با چالش کمبود آب مواجه بوده است. تاریخچه بحران آب در زاینده‌رود به دهه‌های گذشته بازمی‌گردد، اما شدت و تکرار آن در سال‌های اخیر، ابعاد بحران را گسترده‌تر کرده است.

چالش‌های پیش رو؛ از تأمین آب آشامیدنی تا معضلات زیست‌محیطی

وضعیت بحرانی سد زاینده‌رود، چالش‌های متعددی را برای استان اصفهان به همراه دارد. در وهله اول، تأمین آب آشامیدنی جمعیت میلیونی اصفهان با مخاطرات جدی روبرو است. هرچند مدیران منابع آب، مانند سید مجتبی موسوی نایینی، مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تأسیسات سد و نیروگاه زاینده‌رود، بر تلاش برای مدیریت مصرف و تأمین آب شرب تأکید دارند، اما تداوم روند فعلی، این اطمینان را سلب می‌کند.
علاوه بر تأمین آب شرب، کشاورزی استان که از دیرباز به آب زاینده‌رود وابسته بوده، با محدودیت‌های شدیدی مواجه است. این امر نه تنها معیشت کشاورزان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه امنیت غذایی منطقه را نیز به مخاطره می‌اندازد.

ابعاد زیست‌محیطی بحران نیز قابل توجه است. کاهش دبی رودخانه، خشک شدن تالاب گاوخونی، افزایش غلظت آلاینده‌ها، تشدید پدیده فرونشست زمین در دشت‌های اطراف اصفهان، و گسترش ریزگردها، همگی از تبعات مستقیم و غیرمستقیم کمبود آب در حوضه زاینده‌رود هستند. این معضلات زیست‌محیطی، کیفیت زندگی ساکنان منطقه را به طور جدی تحت تأثیر قرار داده است.

انتظار از دولت چهاردهم؛ مدیریت مؤثر برداشت‌های غیرمجاز

با توجه به تداوم بحران کمبود آب و تشدید اثرات منفی آن، انتظار می‌رود دولت چهاردهم با اتخاذ رویکردی جدی و برنامه‌ریزی مدون، نسبت به مدیریت مؤثر منابع آبی کشور، به ویژه در حوضه زاینده‌رود، اقدام نماید. کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه منابع آب، بر لزوم اجرای سیاست‌های مدیریتی قاطع، از جمله کنترل و مدیریت برداشت‌های غیرمجاز، اصلاح الگوی کشت متناسب با منابع آبی موجود، و سرمایه‌گذاری در طرح‌های پایدار انتقال و ذخیره‌سازی آب تاکید دارند.

شفافیت در ارائه آمار و اطلاعات مربوط به منابع و مصارف آبی، و همچنین مشارکت دادن ذینفعان و مردم در فرآیند تصمیم‌گیری، می‌تواند به افزایش تاب‌آوری جامعه در برابر خشکسالی و دستیابی به راه‌حل‌های پایدار کمک کند. بی‌توجهی به این بحران، نه تنها اصفهان، بلکه کل کشور را با پیامدهای جبران‌ناپذیری در حوزه منابع آب و توسعه پایدار مواجه خواهد ساخت.