داستانِ ناداستان‌های کرونا

محمدرضا رهبری که عضو هیأت انتخاب بخش کرونای جایزه جمالزاده است و خوانش آثار رسیده به این بخش را بر عهده داشته به ایسنا می‌گوید: در نظر گرفتن بخشی برای کرونا موجب شد از یک سو تعداد زیادی اثر به مسئله‌ای که مبتلابه جامعه بود بپردازد و از سوی دیگر به قالب ناداستان توجه بیشتری شود.

او ادامه می‌دهد: اغلب ۲۹۴ اثری که به بخش کرونا ارسال شده بود، شامل دغدغه‌های مشترکی مثل روزهای سخت قرنطینه، مبهم بودن آینده و دنبال کردن اخبار از یکی دو کانال مشخص می‌شد.

رهبری با بیان اینکه زندگی نگاره مربوط به دنیای مدرن است، خاطرنشان می‌کند: پذیرفتن زندگی نگاره به‌عنوان یک شکل ادبی در دورۀ معاصر رخ‌داده و اکنون، نظریه‌پردازان مشغول تئوریزه کردن آن هستند. به همین دلیل می‌توان گفت که جایزه جمالزاده با اختصاص بخشی به این قالب کمک قابل قبولی به جدی گرفته شدن زندگی نگاره کرده است.

عضو هیأت انتخاب بخش کرونا برآیند خود را از خوانش ناداستان‌های رسیده به این بخش چنین شرح می‌دهد: فکر می‌کنم ما هنوز به‌قدر کافی دربارۀ کرونا تأمل و تدقیق نداشته‌ایم که بتوانیم لایه‌های پنهان آن را در آثارمان روایت کنیم و برخوردمان با آن یک برخورد ساده است که به روایت زندگی در قرنطینه و… می‌انجامد. از این لحاظ به نظر می‌رسد که سال آینده با ته‌نشین شدن این موضوع بتوانیم آن را بهتر روایت کنیم.

رهبری با اشاره به اینکه چند اثر باارزش و قابل‌احترام در بین زندگی نگاره‌های ارسال شده به بخش کرونا وجود داشت، یادآور می‌شود: با اضافه شدن این بخش ما توانستیم از تجربه مستند برخی از شهرستان‌ها که دربارۀ آن‌ها کمتر می‌دانیم مطلع شده و به یمن ترسیم خوب برخی نویسندگان در کنار تجربه‌های کرونایی، با جغرافیای فرهنگی شهرهای مختلف ایران نیز آشناتر شویم.

او یادآور می‌شود: کسانی که در فضای بیمارستان‌ها مشغول به کار هستند هنوز درگیر این ویروس‌اند و شاید به همین دلیل ما نتوانستم در بخش کرونا تنوع تجربیات آن‌ها را ثبت کنیم. آثاری از فعالین امر بهداشت به این بخش ارسال شده بود اما تعدادشان کم بود و امیدوارم آن‌ها فرصت ثبت وقایع این روزهایشان را داشته باشند تا روزی بتوانیم روایت آن‌ها را از این دوران بخوانیم.

عضو هیأت انتخاب بخش کرونا با بیان اینکه ما ابتدای راه تجربه نگاری هستیم، می‌گوید: هر فرد از این طریق می‌تواند شهر و فضای زندگی‌اش را به مطالعه بگیرد. امیدوارم عادت به روایت زندگی شخصی، به عموم مردم سرایت پیدا کند تا آن‌ها از حق نوشتن برای بیان تجربۀ زیسته خود بهره‌مند شوند.

مکرمه شوشتری، دیگر عضو هیأت انتخاب بخش کرونا نیز در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: گمان می‌کنم کسانی که آثارشان را برای بخش کرونا ارسال کرده بودند شناخت کمی از مفهوم ناداستان نویسی داشتند چراکه بخش اعظم آنچه به دست ما رسیده بود، شامل انشانویسی و یادداشت روزانه می‌شد و حتی یک مقاله علمی هم در بین آن‌ها دیدم که نشان می‌داد تعریف ناداستان هنوز به‌درستی در جامعه جا نیفتاده است.

او خاطرنشان می‌کند: پس از خوانش این متون، ضرورت آموزش و اطلاع‌رسانی دربارۀ ناداستان را بیش‌ازپیش احساس کردم و به دبیر جایزه جمالزاده نیز پیشنهاد دادم که برای شرکت‌کنندگان یک کارگاه مجازی با موضوع قالب ناداستان که داستانی بر پایۀ حقیقت است برگزار کند تا مخاطبان بدانند که ما از آن‌ها چه می‌خواهیم.

شوشتری ادامه می‌دهد: شاید با برگزاری این کارگاه بتوانیم سال آینده متن‌های بهتری داشته باشیم و قصه‌های جذابی که در دل روزمرگی‌های تکراری پنهان‌شده‌اند بیرون بکشیم.

دومین دورۀ جایزه جمالزاده که به همت سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان برگزار می‌شود، تیرماه سال ۱۳۹۹ با برگزاری مراسم اختتامیه و معرفی برگزیدگان، به کار خود پایان می‌دهد.