خداحافظی با تحصیل رایگان

فرزانه مستاجران

امروز ،سالروز روزی است که تحصیل در دانشگاه های ایران به صورت رایگان شد و دیگر برای اینکه مردم بتوانند تحصیلات عالیه داشته باشند لازم نبوده پولی پرداخت کنند. البته از سال ۱۳۳۵ تا کنون یعنی حدود ۶۵ سال است که فراز و نشیب های زیادی راجع به این موضوع اتفاق افتاده است و افزایش دانشگاه ها در سراسر کشور به صورت غیر دولتی باعث شده تا دیگر رایگان بودن دانشگاه به یک خاطره تبدیل شود. در مورد مدارس نیز وضعیت به همین گونه است و مدارس دولتی در سالهای اخیر آنچنان ضعیف عمل کرده اند که مردم مجبور هستند برای تحصیل بهتر فرزندانشان هزینه ی بیشتری صرف کنند البته در یکی دو سال گذشته که بچه ها هم هزینه ی تحصیل می دادند و هم به مدرسه میرفتند ! جالب است بدانید که از امسال استفاده از نرم افزار  شاد که برای تعلیم دانش آموزان در دوران کرونایی تعبیه شده بود نیز رایگان نیست و دانش آموزان برای استفاده از این فضای پر از مشکل هزینه باید پرداخت کنند!

خرداد سال ۱۳۳۵ بنا به مصوبه مجلس تحصیل در دانشگاه‌های دولتی رایگان شد.از اواسط دهه ۱۳۵۰نیز موسسات غیردولتی آموزش عالی از دریافت شهریه و هرگونه پول دیگر از دانشجویان منع شدند و از همان سال پرداخت کمک هزینه به دانشجویان نیز آغاز شد. از شهریور ۱۳۵۳ مدارس غیردولتی دوران تعلیمات عمومی (دبستان و دبیرستان) منحل و کارکنانشان به استخدام دولت درآمدند و تحصیل مطلقا رایگان در سطح دبستان، دوره راهنمایی تحصیلی و دبیرستان نیز تعمیم یافت و سراسری شد. پنج دبیرستان دولتی تهران هم که قبلا و به‌طور آزمایشی غیرانتفاعی اعلام شده بودند، رایگان شدند. این اوضاع بعد از جنگ نیز همچنان ادامه داشت تا  پس از پایان جنگ تحمیلی و مقارن با شروع دوران سازندگی، قانون تاسیس مدارس غیرانتفاعی در تاریخ سوم خرداد ۱۳۶۷ در مجلس به تصویب رسید. مدارس غیردولتی و نمونه مردمی و نیمه دولتی یکی پس از دیگری تاسیس شد و در جریان همین تاسیسات بود که نام مدارس غیرانتفاعی روی زبان ها افتاد؛ مدارسی که در بیشتر آن ها به چیزی جز انتفاع صاحبان فکر نمی شد. در حال حاضر ۱۵ هزار و ۸۰۹ مدرسه غیرانتفاعی در ایران مشغول به کار است. که در کل ۶۲ هزار و ۴۰۶ کلاس را پوشش می دهد و بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار دانش آموز در این مدارس مشغول تحصیل هستند. در مورد دانشگاه های غیر رایگان نیز  روال به همین گونه بود. دو سال پس از انقلاب فرهنگی ایران در اردیبهشت ۱۳۶۱ به پیشنهاد هاشمی رفسنجانی دانشگاه آزاد اسلامی تأسیس شد. برخی از رجال سیاسی ارشد جمهوری اسلامی عضو هیئت امنای آن بوده‌اند و بعد از آن دانشگاه های پیام نور و غیر انتفاعی نیز رواج یافت .

در دو سال گذشته شرایط کرونایی مدارس و دانشگاه ها را تعطیل کرده اما هزینه ی خانواده ها در این معقوله افزایش هم یافته است. به گفته معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، از ابتدای تیرماه استفاده از سامانه شاد رایگان نیست و همانند تعرفه پیام‌رسان‌های داخلی، به‌صورت یک‌سوم تعرفه اینترنت بین‌الملل محاسبه می‌شود.البته قرار است به دانش آموزان یک سری سیم کارت ارائه شود تا به وسیله آن سیم کارتها دانش آموزان بتوانند از خدمات برنامه شاد استفاده بیشتری ببرند.

هر چند در بیشتر نقاط دنیا مردم مجبور هستند برای تحصیل مبالغی را پرداخت کنند اما تحصیل کردگان خیالشان راحت است که حداقل بیکار نمی مانند اما متاسفانه هم اکنون در کشور ما تحصیلات غیر رایگان و با مشقت است و آمار تحصیل کردگان بیکار هر روز در حال افزایش است. در این بین پولی کردن برنامه شاد با آن همه اشکال باعث افزایش واکنش ها به این موضوع شده است.