جمع‌آوری بیش از ۶ هزار قلیان از معابر اصفهان

با اجرای طرح جمع‌آوری قلیان از پارک‌ها و فضاهای عمومی اصفهان، شماری از دستفروشان و کافه‌داران کوچک می‌گویند که در تأمین معاش خود دچار مشکل شده‌اند. در مقابل، شهرداری و کارشناسان سلامت، بر لزوم حفظ محیطی سالم و بدون دخانیات تأکید دارند.

به گزارش اخبار اصفهان طرح مقابله با عرضه و مصرف قلیان در معابر عمومی اصفهان که از چند ماه پیش آغاز شده  اکنون وارد مرحله جدی تر شده است،  مدیرکل پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری اصفهان، دو روز پیش از جمع‌آوری بیش از شش هزار دستگاه قلیان از فضاهای عمومی، پارک‌ها و حاشیه زاینده‌رود خبر داد  و گفت، اجرای این طرح تا ۹۰ درصد موفق ارزیابی می‌شود.

مصطفی مرادیان‌نژاد با اشاره به الزام قانونی برای برخورد با استفاده از قلیان در فضاهای عمومی شهر اعلام  کرد: مطابق تبصره یک بند دو ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، هرگونه استفاده، فروش یا عرضه قلیان در اماکن عمومی تخلف محسوب می‌شود و شهرداری موظف به جمع‌آوری آن است..

وی افزود: موضوع برخورد با عرضه قلیان پیش‌تر از طریق دادستانی و عوامل انتظامی نیز پیگیری شده و بر اساس ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی، این موضوع تهدیدی علیه سلامت عمومی جامعه محسوب می‌شود. در همین راستا، یک اکیپ مشترک با همکاری نیروهای انتظامی و عوامل شهرداری تشکیل و یگان ویژه‌ای به مجموعه اداره تخلفات شهری اضافه شده است.

مرادیان‌نژاد همچنین گفت: در حال حاضر، نیروهای سد معبر با همکاری عوامل پسماند و فضای سبز موظف‌اند در صورت مشاهده هرگونه مصرف یا عرضه قلیان در معابر عمومی، نسبت به جمع‌آوری و برخورد قانونی اقدام کنند. همچنین از ساعت ۱۸ تا پاسی از شب، نیروهای ما در حاشیه رودخانه زاینده‌رود حضور مستمر دارند..

به گفته مدیرکل پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری اصفهان تاکنون در اجرای این طرح موفق بوده‌ایم و حضور مستمر نیروها موجب کاهش محسوس این پدیده در نقاط مختلف شهر شده است.

روایت آسیب اقتصادی قلیان‌فروشان حاشیه زاینده‌رود

عصر  روز  ۲۷ مهر است،  و آن طور که مرادیان‌نژاد خبر داده اثرات اجرای طرح جمع‌آوری قلیان در معابر و پارک های شهر به خوبی محسوس است،  در حاشیه پل بزرگمهر، جمعی از قلیان‌فروشان قدیمی نشسته‌اند و از روزهایی می‌گویند که مشتری‌ها صف می‌کشیدند. رضا، مردی ۳۷ ساله با ده سال سابقه در این کار، حالا بساطش را جمع کرده است. او می‌گوید: از وقتی طرح جدید شهرداری شروع شد، دیگه نمی‌تونم قلیون بفروشم. من با این کار خرج دو تا بچه رو می‌دادم. کار دیگه‌ای بلد نیستم. الان چند ماهه بیکارم، اجاره خونه عقب افتاده»

محسن، عرضه‌کنندهٔ قدیمی اطراف پل‌هاست. برخی مصرف کننده‌ها او را به یاد خواهند داشت . «قبلاً شب‌ها بساط می‌گستردم. مشتری بود. بعد از اینکه نیروها شروع کردن گشت شبانه، الان حتی جرأت باز کردن بساط رو ندارم. هر بار که می‌بینن، بساط می‌زنن جمع می‌کنن، ادوات رو ضبط می‌کنن. آدم می‌ترسه. چندتا از همکارامم گفتن برن دنبال کار دیگه ولی کار نیست برای ما».

فاطمه، همسر یکی از عرضه‌کنندگان سابق که همسرش در ناژوان قهوه خانه داشت هم می گوید؛ «مردم فکر می‌کنن اینا کار خلاف می‌کنن، ولی برای ما همین کار منبع درآمد بود. الان که دیگه ندارن، قرض و اقساط باقی مونده، بچه‌ها مدرسه میرن، هزینه دانشگاه، همه فشارش رو احساس می‌کنیم».

به گفته‌ی یکی از فروشندگان سابق قلیان در پارک صفه، بسیاری از فعالان این شغل جوانان کم‌درآمد یا کارگران فصلی بودند که با فروش قلیان روزانه خرج زندگی‌شان را درمی‌آوردند.

«خود من لیسانس دارم ولی کار پیدا نکردم. قلیون‌فروشی فقط یه راه موقت بود. حالا نه قلیون دارم، نه درآمد».

این دست روایت‌ها نشان می‌دهد که وقتی یک طرح با قدرت اجرا می‌شود، کسانی که شغل نامطمئن و غیررسمی داشتند، آسیب اقتصادی شدیدی می‌بینند. اغلب این افراد فاقد بیمه یا حقوق ثابت‌اند و در نبود سازوکاری حمایتی، سقوط اقتصادی‌شان سریع‌تر اتفاق می افتد.

این در حالی است که قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات مصوب سال ۱۳۸۵، مصرف دخانیات در اماکن عمومی را ممنوع اعلام کرده است. در آئین ‌نامه‌ی اجرایی این قانون  تصریح شده که قهوه‌خانه‌ها و سفره‌خانه‌های سنتی اگر در فضاهای عمومی فعالیت داشته باشند، مشمول ممنوعیت عرضه‌ی قلیان خواهند بود.

این شیوه چقدر به قلیان نکشیدن کمک می کند؟!

اینجا یک سوال مطرح است، آیا با تشکیل تیم مشترک با همکاری نیروهای انتظامی و عوامل شهرداری و اضافه شدن نیروی یگان ویژه‌ به مجموعه اداره تخلفات شهری و جمع‌آوری بساط قلیان داران،  مشکلات حل می شود و گرایش جوانان به مصرف قلیان و دیگر دخانیات از بین می رود، آیا اجرای چنین طرح هایی با انجام خشونت و اجرای طرح‌های مقابله با سد معبر و تخلفات شهری موفق خواهد بود، آیا شهرداری و دیگر نهاد های مربوطه تنها در جمع‌آوری قلیان وظیفه دارند و تا کنون به سرنوشت قلیان داران و خانوده هایشان بعد از بیکاری فکری کرده اند.

باید برای مشاغلی که آسیب می‌بینند برنامه و راهکار داشت

در همین رابطه یک آسیب شناس اجتماعی معتقد است که بر حذف قلیان از فضاهای عمومی تأکید دارد، اما در عین حال توصیه می‌کند که شهرداری و نهادهای حمایتی، برنامه‌ای برای جذب قلیان‌فروشان بیکار شده در مشاغل قانونی و سالم تدوین کنند.

مریم احمدی معتقد است، اگر برای این گروه شغل جایگزین تعریف نشود، بخشی از آنان ممکن است به فعالیت‌های غیررسمی یا قاچاقی روی بیاورند.

نبود نظارت و راهکارهای جایگزین  موجب  شده  کسانی که بیکار شده‌اند، در فشار جدی مالی باشند. این کارشناس می گوید: عرضه‌کنندگان قلیان غالباً شغلی فرعی یا موقتی داشته‌اند؛ وقتی آن را از دست می‌دهند، گزینهٔ شغلی جایگزین کمی دارند یا اصلا  ندارند. ضبط ادوات قلیان و اجزاء مرتبط، هزینه‌ای است  که آنان متحمل  می شوند، همچنین اغلب عرضه‌کنندگان، نگرانی از دستگیری دارند و ناگزیرند بساطشان را شکست بدهند.

به گفته احمدی  نبود نظارت و راهکارهای جایگزین (مشاغل جایگزین، بازآموزی، تسهیلات کوچک) باعث شده است کسانی که بیکار شده‌اند، در فشار جدی مالی باشند.

وی می‌گوید: بازارچه‌های فصلی و مشاغل کوچک شهری می‌تواند راه‌حلی برای تبدیل تهدید به فرصت باشد.

همچنین این پژوهشگر در خصوص گرایش جوانان به مصرف قلیان و دیگر دخانیات می‌گوید: مصرف قلیان در پارک‌ها، به‌ویژه در میان نوجوانان، نگران‌کننده است.

به گفته  احمدی برای کاهش مصرف دخانیات در سطح شهر اصفهان پاک کردن سطح شهر و معابر از وجود عرضه‌کنندگان قلیان نمی تواند  به تنهایی عاملی  باشد برای کاهش مصرف بلکه باید در کنار اجرای قانون، برنامه‌های آموزشی برای خانواده‌ها و جوانان طراحی شود تا تغییر رفتار به‌صورت پایدار شکل گیرد.

وی معتقد است فرهنگ‌سازی در این مورد را باید از طریق جامعه شناسان و روان‌شناسان پیگیری کنیم چرا که روش‌های اعمال شده در گذشته دیگر جواب نمی‌دهد و باید از گزینه‌های جایگزین استفاده کنیم.

این کارشناس همچنین به راهکارهای کاهش استفاده از دخانیات در سطح جامعه اشاره کرد و افزود: علاوه بر دانشگاه علوم پزشکی، ظرفیت‌ها در مدیریت شهری نیز بالا بوده و با نقش ویژه‌ این مدیریت، می‌توان اثرات منفی پدیده شوم دخانیات را کاهش داد.

مریم احمدی در پایان گفت: از متولیان و مدیران انتظار داریم با ریشه‌یابی این مسئله و کار کارشناسی زمینه را برای کاهش استفاده از دخانیات به ویژه قلیان کم کرده و این موضوع را در نظر بگیرند که با بستن چایخانه‌ها در یک مقظع زمانی مسئله حل نمی‌شود.

طرحی که فعال است ولی پایان ماجرا نیست

آنچه گفته شد نشان می‌دهد، طرح مقابله با عرضهٔ قلیان در فضاهای عمومی اصفهان فعال است و شهرداری در اجرای آن تمام تلاش  خود را کرده است، اما این جمع آوری  نباید و نه می‌تواند پایان ماجرا باشد، ضمن اینکه  به تبعات اقتصادی برای عرضه‌کنندگان نیز  پرداخته نشده است.