تعداد بافنده‌های فرش دستباف در حال کاهش یافتن است

رییس مرکز ملی فرش ایران گفت: صنعت فرش دستباف ایرانی در گذشته بخش عظیمی از رشد ناخالص ملی را به خود اختصاص داده بود اما امروز ۲ میلیون نفر در این حوزه شاغل و فعال هستند و روز به روز تعداد بافنده‌ها کاهش می‌یابد. فرحناز رافع در مراسم افتتاح و رونمایی اولین جشنواره ملی قالی فاخر در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان، اضافه کرد: در صورتیکه به روز نشویم، از فناوری روز استفاده نکنیم و در زنجیره مواد اولیه تا قسمت آخر در مورد بازاریابی، بازارسازی و خلق ارزش، فعالیت جدی در حوزه تجاری نداشته باشیم بطور قطع نمی‌توانیم جایگاه خاص و ویژه فرش دستباف ایرانی را در جهان حفظ کنیم.

وی با تاکید بر اینکه طرح، نقش و بافت فرش‌های دستباف ایرانی اصیل و هنوز هم در جهان بدون مدعی است، اظهار داشت: اما تضمینی وجود ندارد که تا ۱۰ سال آینده این وضعیت ادامه پیدا کند.

وی با بیان اینکه در زمان حاضر هم جایگاه فرش دستباف ایران در حال کمرنگ شدن است، افزود: آرزوی ما این است که فرش ایرانی، بعنوان یک برند ملی مانند نگینی در بین سایر کالاهای ایرانی در جهان بدرخشد.

رییس مرکز ملی فرش ایران با بیان اینکه برگزاری جشنواره قالی فاخر نقش بسزایی در حوزه تجاری سازی، طراحی، خلاقیت و نوآوری دارد، اظهار امیدواری کرد که با برگزاری جشنواره‌هایی از این قبیل که بهانه‌ای برای تثبیت زیست بوم فرش دستباف است، این هنر صنعت در جای جای ایران توسعه پیدا کند و موجب رقابت بیشتری در داخل و در عرصه جهانی شود.

وی با اشاره به ۲۷۰ هزار بافنده فرش دستباف در اصفهان، خاطرنشان کرد: فرش دستباف بعنوان یک سفیر فرهنگی در اقصی نقاط دنیا مانند نگینی تابان می‌درخشد و فرش اصفهان هم بعنوان فرشی بی همتا و بی بدیل از نظر کیفیت، زیبایی و نقش و نگار محسوب می‌شود و در بین فرش‌های ایرانی از جایگاه خاص و ویژه‌ای برخوردار است.

رییس مرکز ملی فرش ایران گفت: در جشنواره قالی فاخر بدنبال شناسایی و کشف فرش بافان نوآور و خلاق هستیم که می‌توانند در عرصه دانش بنیان کردن فرش دستباف و زنجیره ارزش آن به ما کمک کنند.

وی تصریح کرد: مشکلات جدی بسیاری در زنجیره ارزش فرش دستباف، فنی کردن صنایع جانبی فرش، چینش، شستشو و درجه بندی فرش و ابریشم وجود دارد و این جشنواره‌ها بهانه‌ای است تا با برگزاری نشست‌های فرعی بصورت مجازی و حضوری و نمایشگاه‌های جانبی، بتوانیم زنجیره ارزش فرش را با توجه به شعار سال نهادینه کنیم و میزان تولید را افزایش دهیم.

رافع با بیان اینکه این جشنواره برای ظهور طرح‌های جدید در مدل کار آفرینی است، گفت: اقدامات خوبی بمنظور مدرن سازی جشنواره فرش دستباف انجام شده است اما هنوز جای کار در این زمینه وجود دارد و امیدواریم اثر این جشنواره را در سفره قالی بافان و حوزه کسب و کار و تُجار در سطح ملی و بین المللی ببینیم.

وی با اشاره به اینکه یکی از موضوع‌های این جشنواره در زمینه مدرن سازی در مورد نقش و بافت است، ادامه داد: برند سازی بسیار کمی در حوزه فرش دستباف انجام شده است و باید در زمینه ترویج برند سازی در این زمینه تلاش ویژه‌ای انجام دهیم.

رییس مرکز ملی فرش ایران با بیان اینکه قرار گرفتن بخش دولتی در کنار بخش خصوصی اتفاق خوبی است که در این جشنواره رخ داده است، خاطرنشان کرد: اتاق بازرگانی استان اصفهان در زمینه مسوولیت پذیری اجتماعی نقش بسیار مهمی را ایفا کرده است.

وی با بیان اینکه مسوولیت پذیری اجتماعی باید به فرهنگ و باور سازمانی تبدیل شود، تاکید کرد: اتاق بازرگانی اصفهان به این مهم رسیده و به همین دلیل مشارکت خوبی در این زمینه انجام داده است و در حوزه مسوولیت پذیری اجتماعی همراهی خوبی با مرکز ملی فرش ایران داشت تا بتوانیم همه جوانان ایرانی را برای زنده نگه داشتن این میراث کهن و هنر صنعت فرش دستباف ایرانی تشویق کنیم.

رافع با بیان اینکه صنعت فرش متعلق به ما، گذشتگان و آیندگان است و از سالیان سال تا کنون بدنبال این بودیم که روز ملی فرش در تقویم کشور جایگاه پیدا کند، افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی بیستم خرداد را بعنوان روز ملی فرش نامگذاری کرد اما روزی که مرکز ملی فرش برای این مهم انتخاب کرد این تاریخ نبود.

وی بیان کرد: این جشنواره امسال در سطح ملی برگزار شد اما در سال آینده در سطح بین المللی برگزار خواهد شد.

صادرات فرش دستباف ایران با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا در سال ۱۴۰۰ در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱۴ درصد افزایش داشته و این افزایش در استان اصفهان قابل توجه بوده است.

از بین بیش از ۲ میلیون نفر شاغلان در حوزه فرش دستباف، ۶۰ درصد آنان را قالی‌بافان مستمر، ۳۱ درصد را قالی‌بافان غیرمستمر (فصلی) و ۹ درصد دیگر را مشاغل جانبی حوزه فرش دستباف تشکیل می‌دهند.

در سال ۹۹ تعداد ۱۰ هزار و ۱۴۰ واحد تولید فرش دستباف در کشور فعال بودند که مشتمل بر هفت هزار و ۲۵۶ واحد غیرمتمرکز قالی‌بافی، ۲ هزار و ۷۸۷ کارگاه متمرکز قالی‌بافی و ۹۷ مجتمع بزرگ قالی‌بافی بود. تا سال ۹۹، تعداد بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی در فرش دستباف به بیش از ۲۶۱ هزار نفر رسید.

همچنین در مجموع پنج هزار و ۸۹۹ نفر در ۱۹ دانشگاه و ۱۱۵ هنرستان در سطح ۱۹ استان کشور در رشته فرش مشغول به تحصیل هستند که ۲ هزار و ۵۳۹ نفر آنان را دانشجویان و سه‌هزار و ۳۶۰ نفر را هنرجویان هنرستان‌های فرش تشکیل می‌دهند.