تالاب تشنه ۱۷۶ میلیون مترمکعب آب

تالاب بین‌المللی گاوخونی، یکی از ارزشمندترین اکوسیستم‌های طبیعی ایران، در شرایط بحرانی پایداری قرار گرفته است. این تالاب که در استان اصفهان واقع شده، به دلیل کاهش منابع آبی و تغییرات اقلیمی با چالش‌های جدی مواجه شده است. اهمیت حفاظت و احیای این اکوسیستم به حدی است که بدون تأمین آب کافی، ادامه حیات گیاهان و جانوران بومی آن در معرض تهدید جدی قرار می‌گیرد.

به گزارش اخبار اصفهان اخیرا معاون طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، حسین اکبری، طی نشست خبری در مجتمع مطبوعاتی اصفهان، درباره این موضوع مهم و چالش‌های مرتبط با تالاب گاوخونی توضیحاتی ارائه داد .

وضعیت نگران‌کننده تالاب گاوخونی 

حسین اکبری با اشاره به اهمیت تالاب گاوخونی در حفظ تعادل زیستی و اکولوژیکی منطقه، گفت که این تالاب برای حفظ پایداری اکوسیستم خود نیازمند تخصیص دقیق و منسجم حداقل ۱۷۶ میلیون مترمکعب آب در شرایط نرمال است. وی افزود که در شرایط بحرانی و خشکسالی‌های شدید، این میزان به حداقل ۸۰ میلیون مترمکعب کاهش می‌یابد، اما این اعداد در جداول رسمی منابع و مصارف آب که هر ساله توسط وزارت نیرو منتشر می‌شود، به درستی لحاظ نمی‌شوند و این موضوع می‌تواند نارضایتی و مشکلات عدیده‌ای برای تالاب به دنبال داشته باشد.

لزوم توجه هم‌زمان به مسائل محیط زیستی و اقتصادی 

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی استان اصفهان با تأکید بر اینکه مسائل زیست‌محیطی باید در کنار دغدغه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مورد توجه قرار گیرند، اظهار داشت: نباید مشکلات اقتصادی باعث غفلت از حفاظت تالاب‌ها و به ویژه تالاب گاوخونی شود. وی خاطرنشان کرد که اهمیت تالاب‌ها باید به گونه‌ای جدی گرفته شود تا از ناامیدی در این حوزه جلوگیری شده و توجه عمومی و دولتی به آنها افزایش یابد.

چالش برداشت‌های غیرمجاز آب در حوضه زاینده‌رود 

یکی از چالش‌های بحرانی برای حیات تالاب گاوخونی، برداشت‌های غیرمجاز و بی‌رویه از منابع آبی بالادست حوضه زاینده‌رود است. اکبری با اشاره به این مسئله گفت که برداشت‌های غیرقانونی آب در استان اصفهان و استان‌های همجوار به شدت ادامه دارد و این روند، تهدیدی اساسی برای اکوسیستم تالاب به شمار می‌رود. او از رسانه‌ها خواست تا این موضوع مهم را به صورت جدی پیگیری و اطلاع‌رسانی کنند تا مردم و مسئولان نسبت به این بحران آگاه‌تر شوند.

حفظ محیط زیست؛ نیازمند همکاری همه‌جانبه 

معاون اداره حفاظت محیط زیست اصفهان با تأکید بر ضرورت مشارکت مردم و بخش خصوصی در حفاظت از محیط زیست، گفت: طرح‌های اقتصادی بدون داشتن پیوست‌های زیست‌محیطی و طرح‌های زیست‌محیطی بدون توجیه اقتصادی پایدار نخواهند بود. او به موفقیت‌ قرق‌های اختصاصی که به تعاونی‌ها و بخش خصوصی واگذار شده‌اند نیز اشاره کرد و تاکید کرد که چنین مدل‌هایی ظرفیت‌های خوبی برای حفاظت و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی هستند. از جمله موفق‌ترین نمونه‌ها ایجاد پنج قرق اختصاصی در شهرستان نائین است که موجب احیای چشمگیر حیات وحش در این مناطق شده است.

ثبت اسناد مالکیت تالاب‌ها؛ گامی موثر در احقاق حقوق محیط زیست 

اکبری به اقدام مهم ثبت اسناد مالکیت تالاب‌های مهم استان اصفهان اشاره کرد که شامل تالاب بین‌المللی گاوخونی، تالاب شور گلپایگان و بخشی از دریاچه نمک در آران و بیدگل می‌شود. او یادآور شد با وجود چالش‌های متعدد و ادعاهای منابع طبیعی و وزارت نیرو، با همکاری بین‌بخشی موفق به ثبت این اسناد به نام اداره محیط زیست استان شده‌اند که این امر حقوق حفاظت از تالاب‌ها را تقویت می‌کند.

اهمیت مدیریت جامع دریاچه نمک 

دریاچه نمک که در تقسیمات جغرافیایی سه استان اصفهان، قم و سمنان واقع شده یکی از دیگر موضوعات مهم در حوزه حفاظت زیست‌محیطی است. اکبری اعلام کرد که طرح مدیریت جامع این دریاچه در حال پیگیری جدی است و هفته گذشته جلسه‌ای ملی به ریاست وزارت کشور در این زمینه برگزار شده است. وی بر ضرورت همکاری بین بخشی برای موفقیت این طرح تأکید کرد.

درخواست همکاری رسانه‌ها برای ارتقای حفاظت محیط زیست 

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی استان اصفهان از رسانه‌ها خواست با اطلاع‌رسانی دقیق، پیگیری مداوم و همکاری موثر در موضوعات محیط زیستی، زمینه ایجاد یک شبکه حفاظتی قدرتمند را فراهم سازند. او تاکید کرد که جلوگیری از جزیره‌ای شدن مناطق حفاظت شده تنها در چارچوب همکاری مشترک میان رسانه‌ها، مردم و نهادهای مرتبط ممکن خواهد بود و مردم باید حس مالکیت و مسئولیت نسبت به طبیعت خود پیدا کنند.

نظرات کارشناسان محیط زیست 

دکتر رکسانا امیری، استاد محیط زیست دانشگاه تهران معتقد است که تالاب‌های کشور مانند گاوخونی نقش‌های حیاتی در حفظ تنوع زیستی، کنترل تغییرات اقلیمی و مقابله با بحران‌های زیستی دارند و تأمین منابع آبی مناسب اولین اولویت در برنامه‌های حفاظت از این اکوسیستم‌هاست. وی تأکید کرد: «بدون تامین مداوم و پایدار منابع آب، هیچ راهکار حفاظت و احیایی دوام نخواهد آورد و تالاب‌ها به سرعت دچار فرسایش و نابودی خواهند شد.»

نقش مدیریت یکپارچه آب در حفظ تالاب گاوخونی اساسی است

از سوی دیگر، حمیدرضا فرهادنیا ، فعال حوزه منابع آب و کارشناس مدیریت منابع آب نیز بر نقش اساسی مدیریت یکپارچه آب در حفظ تالاب گاوخونی تأکید کرد. او گفت: «تخصیص آب باید به صورت علمی و متوازن انجام شود تا منافع بخش‌های مختلف اقتصادی و محیط زیست همزمان تأمین گردد. اصلاح الگوهای برداشت آب، جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز و ایجاد تأسیسات تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها از جمله راهکارهای عملی و موثر برای حفظ تالاب هستند.»

تالاب بین‌المللی گاوخونی، یکی از پرارزش‌ترین زیست‌بوم‌های ایران، در مواجهه با بحران کم‌آبی و برداشت بی‌رویه آب قرار دارد. نیاز سالانه این تالاب به آب به بیش از ۱۷۰ میلیون مترمکعب می‌رسد و حفاظت از آن مستلزم توجه ویژه، مدیریت دقیق منابع آب و مشارکت گسترده مردم و بخش خصوصی است.

تلاش‌های صورت گرفته در زمینه ثبت اسناد مالکیت و طرح‌های مدیریت جامع نشان می‌دهد که مسئولان متوجه اهمیت این مسئله شده‌اند، اما استمرار حمایت‌ها و بهبود سیاست‌های تخصیص منابع آب از الزامات حیاتی برای احیای تالاب است. رسانه‌ها و کارشناسان زیست‌محیطی نیز نقش کلیدی در اطلاع‌رسانی و توسعه فرهنگ حفاظت محیط زیست دارند تا این میراث طبیعی ارزشمند برای نسل‌های آینده حفظ شود.

با فهم درست از اهمیت و چالش‌های تالاب گاوخونی، می‌توان امید داشت که این اکوسیستم حیاتی با تخصیص مناسب آب و مدیریت هوشمندانه، احیاء و به چرخه حیات طبیعی بازگردد.