بیشترین آلودگی بین دانش‌آموزان است

هفته گذشته کارشناس بیماری‌های منتقله مرکز بهداشت استان اصفهان با اعلام اینکه حدود هشت هزار نفر مبتلا به شپش در شهر اصفهان طی سال گذشته شناسایی شدند،
گفت: شمار افراد آلوده به پدیکولوزیس (شپش) در سطح استان اصفهان سالانه به طور متوسط به ۲۵ هزار تا ۳۰ هزار نفر می‌رسد،
انتشار این خبر بهانه‌ای شد تا گفتگو کنیم با کارشناس بیماری‌های منتقله مرکز بهداشت استان تا با شپش، راه‌های انتقال و علائم آن آشنا شویم. عباسعلی قاسمی در ابتدا گفت: با توجه به اینکه حدود ۵۰ درصد جمعیت پنج میلیون و ۳۰۰ هزار نفری استان در شهرستان اصفهان سکونت دارند، میزان بروز موارد آلودگی به شپش در بین جمعیت این شهر نسبت به میانگین کل استان کمتر است.

کارشناس بیماری‌های منتقله از ناقلان مرکز بهداشت استان اصفهان ادامه داد: شپش سر به خصوص در مدارس ابتدایی ممکن است همه گیر شود؛ همچنین آلودگی به شپش در نزد دختران بیش از پسران و در کودکان شایع‌تر از افراد بالغ است.
قاسمی در پاسخ به اینکه بروز شپش به چه عواملی بستگی دارد و آیا کیفیت مواد شوینده و شامپوها نیز تأثیر گذار است؟ اعلام کرد، ممکن است مقاومت شپش نسبت به شامپوهای ضد شپش در بروز و شیوع آن مؤثر باشد اما آلودگی به شپش ربطی به کیفیت مواد شوینده ندارد در حالی که بهداشت فردی در این زمینه تأثیر گذار است.
کارشناس مرکز بهداشت اصفهان با بیان اینکه تماس مستقیم با فرد یا افراد آلوده، یکی از راه‌هی انتقال این بیماری است، ابراز کرد: شپش سر در اثر تماس با اشیا آلوده نظیر حوله، شانه، برس سر، کلاه و روسری، مقنعه و چادر نماز، متکا و لباس‌های خواب و … که به طور مشترک مورد استفاده قرار بگیرند، از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.
وی افزود: همچنین به وسیله صندلی‌های سالن‌های اجتماعات، کلاس‌ها، وسایل نقلیه عمومی، کمدهای لباس، حمام‌های عمومی، رختکن استخرها و… شپش انتقال می‌یابد.

قاسمی با بیان اینکه درمان هر چه سریع‌تر افراد آلوده و شستشوی مرتب سر و بدن می‌تواند از بروز و ابتلاء به شپش جلوگیری کند، خاطرنشان کرد: استفاده اختصاصی از وسایل شخصی مانند شانه، لباس‌های زیر، ملحفه و …)، حذف مرتب موهای زائد بدن و کوتاه کردن موهای سر از دیگر راه‌های پیشگیری از آلودگی به شپش است.
کارشناس بیماری‌های منتقله از ناقلان مرکز بهداشت استان اصفهان اضافه کرد: باید توجه داشت که طول مو در میزان آلودگی به شپش سر تأثیری ندارد اما در حفظ بهداشت فردی و پیشگیری از ابتلاء به‌ویژه در کودکان و محصلان در سنین ابتدایی و راهنمایی بسیار مؤثر است.

وی، در مورد علائم بالینی آلودگی به شپش به مواردی از جمله خارش شدید پوست، پوسته پوسته شدن و ضخیم شدن پوست در اثر خاراندن زیاد، التهاب و تورم و عفونت ثانویه در ناحیه ریشه مو به دلیل خاراندن شدید، بزرگی و حساس شدن غدد لنفاوی پشت گوش و پشت سروگردن، ایجاد کهیر ناشی از خونخواری شپش سر در ناحیه گردن و بی قراری به خصوص در کودکان اشاره کرد و گفت: فرد آلوده باید همراه با خانواده به مراکز بهداشتی برای درمان طبق توصیه‌های بهداشتی مراجعه کند و درمان افراد مراجعه کننده به صورت رایگان در مراکز بهداشتی انجام می‌شود.

قاسمی ادامه داد: شستشوی مرتب سر با صابون، شامپو و آب گرم (درمورد شپش سر)، شستشوی لباس‌های فردآلوده با ماشین رختشویی با درجه حرارت بالای ۵۰ درجه و خشک کردن آنها توسط سیستم اتوماتیک آن، اتو کردن لباس‌ها به خصوص درزهای لباس (درمورد شپش بدن)، جوشاندن تمامی وسایل شخصی آلوده (حوله، ملحفه، لباس‌های زیر و رو و …) در آب جوش به مدت چند دقیقه برای مقابله با شپش توصیه می‌شود.

کارشناس بیماری‌های منتقله از ناقلان مرکز بهداشت استان اصفهان خاطرنشان کرد: در شپش تَن، شستشوی منظم و یا پودرپاشی (با پودر گامابنزن) وسایل خواب و سایر وسایلی که قابل شستشو نبوده یا شستشوی آنها مشکل است، هفته‌ای یک بار و به مدت چهار هفته توصیه می‌شود. قاسمی اضافه کرد: شامپو پرمترین ۱٪ داروی انتخابی درمان بوده که به شکل شامپو و لوسیون در داروخانه‌ها موجود است.

وی افزود: این شامپو فقط بر روی شپش بالغ تأثیرگذار است و بر روی رشک ها اثری ندارد بنابراین لازم است پس از درمان، اجساد شپش‌ها و تک تک رشک ها با شانه دندانه ریز و آغشته به سرکه از موها جدا شوند؛ لذا موها را ابتدا با حوله‌ای مرطوب و آغشته به سرکه و ترجیحاً سرکه سفید بهداشتی به مدت ۳۰ دقیقه مرطوب کرده، سپس با شانه دندانه ریز آغشته به سرکه، موهای سر را شانه کنید. آنجا که گفته می شود شیوع شپش بیشتر در دختران و زنان است در ادامه گفتگو گرده ایم با یک آرایشگر پیشکسوت و با سابقه در اصفهان. زهرا نور جانی که بازرس اسبق اتحادیه آرایشگران زنانه اصفهان است در خصوص بهترین راه شناسایی و درمان شپش گفت:
اولین مرحله در برخورد با شپش کوتاه کردن موها است. البته ممکن است برخی شپش را با شوره سر اشتباه بگیرند، شوره به راحتی روی سر جا به جا می شود، همچنین حشره شپش به محض لمس با دست به راحتی از سر جدا می شود، اما تخم شپش یا همان رشک به صورت قیطونی دورتا دور مو چسبیده و تکان نمی خورد، تنها با فشار توسط نوک ناخن از بین می رود.

وی در مورد این تصور که در نقاط پایین شهر یا محیط های کثیف شپش شیوع بیشتری دارد یا خیر؟ پاسخ داد،” در یک جمله ابتلا به شپش ربطی به پایین، بالای شهر و تمیزی یا کثیفی ندارد، اما، باید بدانیم که هرچه محیط کثیف تر باشد این حشره بیشتر تخم می گذارد، باز هم نباید تصور کرد که با رعایت تمیزی و بهداشت، فرد از ابتلا به شپش مصون خواهد بود چرا که هرکسی در معرض شپش باشد مبتلا خواهد شد، در مدرسه وقتی حتی فقط یک دانش آموز مبتلا به شپش باشد با نشستن کنار هم کلاسی هایش به راحتی این بیماری را به دیگران منتقل می کند و به همین ترتیب احتمال ابتلای تمام دانش آموزان کلاس یا حتی مدرسه به راحتی امکان پذیر است.”

این آرایشگر در مورد برخی درمان های خانگی برای خلاصی از دست شپش گفت: البته برخی از درمان های خانگی مانند شستن سر با پودر اسفند یا شانه زدن مو توسط شانه های مخصوص شپش همراه با سرکه مفید است اما در این رابطه یک شامپوی مخصوص وجود دارد که زیر نظر پزشک یا داروخانه باید تهیه شود و در مصرف آن نیز می بایست دقت لازم انجام شود، چرا که در نوعی از شامپوی مخصوص شپش، چنانچه بیش از ۴ دقیقه روی سر بماند احتمال تشنج وجود دارد، پس می بایست در این زمینه دقت کافی انجام شود و دستور مصرف آن را قبل از استفاده بخوانیم.

زهرا نور جانی هشدار داد و گفت: گاهی از اوقات فرد با انجام اقدامات لازم وقتی خبری از حشره نبود گمان می کند درمان تمام شده و دیگر پیگیر نیست، اما در واقع این تمام ماجرا نیست چرا که حتی اگر خود حشره از بین رود تا زمانی که رشک ها که همان تخم شپش است به سر چسبیده باشد، تبدیل به حشره شپش می شود و بنابراین درمان طولانی تر خواهد شد. پس می بایست تا مدتها نسبت به معاینه موهای سر و از بین رفتن رشک ها حساس بود.
همچنین به گفته وی اقداماتی مانند پروتئین تراپی یا کراتینه که برای صاف و لخت کردن موها انجام می شود جهت پیشگیری از ابتلا به شپش مفید است، چون در این اعمال از اتوی مو که داغ است استفاده می شود، بنابراین سشوار نیز که موجب گرم شدن پوست سر می
شود، در این زمینه می تواند مفید باشد. این آرایشگر افزود: انجام دکلره و رنگ کردن موها نیز در پیشگیری از ابتلا به شپش موثر است.