اصفهان در اولویت بارورسازی ابرها نیست

«بارورسازی راه‌ حل معجزه‌آسا برای زاینده‌رود و دریاچه ارومیه نیست» این اصل حرف رئیس سازمان هواشناسی کشور، سحر تاجبخش مسلمان است که چندی پیش با استاندار اصفهان دیدار و گفت‌وگو کرد. رئیس سازمان هواشناسی کشور گفته است؛ اولویت تجهیز به رادارهای هواشناسی با مناطقی است که بارش‌های زیاد و سیلابی دارند و اصفهان اکنون در اولویت اول یا دوم قرار ندارد. به گفته سحر تاجبخش مسلمان در حال حاضر کشور حداقل به ۲۶ رادار نیاز دارد اما تنها حدود ۱۰ رادار فعال هستند.

سازمان هواشناسی معجزه نمی‌کند، محدودیت دارد

به گزارش سرویس شهری پایگاه وب سایت خبری اخبار اصفهان بحث بارورسازی ابرها در روزهای اخیر دوباره به کانون توجه رسانه‌ها و افکار عمومی بازگشته؛ از یک‌ سو وعده‌های مقامات وزارت نیرو برای «عملیاتی شدن برنامه‌ها» و از سوی دیگر نگاه محتاط سازمان هواشناسی و پژوهشگرانی که اثرگذاری این روش را در مقیاس‌های بزرگ زیر سؤال می‌برند. روز گذشته، سحر تاجبخش مسلمان، رئیس سازمان هواشناسی کشور، در گفتگو با خبرنگاران تأکید کرده است که بارورسازی ابرها نمی‌تواند خشکسالی ممتد را رفع کند و اصفهان در اولویت دریافت رادار هواشناسی قرار ندارد.

وی همچنین گفته است، «از آنجا که وقوع بارش‌های سیل‌آسا در این استان کمتر است، اصفهان در اولویت اول یا دوم تجهیز به رادار هواشناسی قرار ندارد» این جمله رئیس سازمان هواشناسی یعنی امکان رصد و پایش دقیق سامانه‌های بارشی در مقیاس مطلوب برای برنامه‌ریزی بارورسازی در کوتاه‌مدت برای این استان محدودتر خواهد بود و اجرای موثر برنامه‌هایی که نیاز به رصد دقیق و همزمانی عملیات دارند با چالش مواجه می‌شود.

تاجبخش در توضیحات خود این را نیز گفته است که حتی در «بهترین حالت» بارورسازی تنها می‌تواند حدود ۱۰ درصد به میزان بارش در مقیاس‌های کوچک بیفزاید و این عدد برای حل مشکلات ساختاری و بلندمدت حوضه‌هایی مانند زاینده‌رود یا دریاچه ارومیه کافی نیست. به گفته این مقام مسئول مطالعات و داده‌های علمی باید راهنمای اجرای چنین طرح‌هایی باشد و ادعاهای صِرف رسانه‌ای جایگزین مدارک پژوهشی نشود.

وزارت نیرو: طرح ملی در پاییز اجرا می‌شود

این در حالی است که مقامات وزارت نیرو از برنامه‌ریزی و آمادگی برای اجرای عملیات بارورسازی خبر داده‌اند؛ خبر گزاری فرا رو نوشت، عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، گفته است، فصل عملیاتی و تلاش‌ها برای بارورسازی «در آبان و آذر» انجام خواهد شد و این وزارتخانه برنامه گسترده‌ای برای این کار طراحی کرده است؛ وی اضافه کرده است، هرگاه ابر باران‌زا وارد کشور شود، اقدام به بارورسازی خواهد کرد و امیدوار است آثار آن تا فصل پاییز برای مردم مشهود شود.

کارشناسان اقلیم و پژوهشگران اما بار دیگر هشدار می‌دهند که بارورسازی نباید به‌عنوان «راه‌حل جایگزین» برای ناکارآمدی مدیریت آب یا کمبود زیرساخت‌ها تلقی شود. به نوشته همشهری آنلاین گزارش‌ها و مصاحبه‌های اخیر نشان می‌دهد که پژوهشکده‌ها و گروه‌های علمی داخل کشور ده‌ها گزارش امکان‌سنجی و مطالعات تخصصی در این حوزه تهیه کرده‌اند، اما نتیجه‌گیری کلی این است که این فناوری می‌تواند در موارد محدود مفید باشد، نه به‌عنوان راه‌حل کلی مقابله با خشکسالی.

بارورسازی ابرها؛ امیدی کوتاه‌ مدت برای بحران بلند مدت آب

خبر گزاری مهر نیز در این باره نوشت؛ از منظر فنی، محدودیت‌های بارورسازی روشن است: این روش وابسته به حضور ابرهای مناسب (ابر باران‌زا) است؛ اگر شرایط جوّی فراهم نباشد، حتی بهترین تجهیزات و عملیات نیز مفید نخواهد بود. علاوه بر این، تأثیر عملیاتی در نوع و توزیع مکانی بارش‌ها و نیز پیامدهای زیست‌محیطی و حقوقی (مانند ابهام در تخصیص آب افزوده‌شده بین حوضه‌ها) نیاز به ارزیابی دقیق دارد.

یک کارشناس هوا شناسی در این باره معتقد است؛ ، شفاف‌سازی برنامه‌ها و مستندات علمی پشت تصمیمات وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مجری، تا حد زیادی می‌تواند راه گشا باشد. به گفته مهران عباسی ارائه محاسبات اقتصادی-فنی روشن (هزینه، نیروی انسانی، تجهیزات و مقایسه آن با سایر اقدامات مدیریت آب مانند بازسازی قنوات، کاهش تلفات شبکه آبیاری، نوسازی سدها و مدیریت تقاضا) اوضاع را بهتر خواهد کرد. وی افزود: توجه به عواقب بین‌حوضه‌ای و حقوقی بارش‌های جدید که می‌تواند مناقشات آبی را تشدید کند یکی دیگر از راهکارهای رفع مشکلات این حوزه است.

مشخص است که بارورسازی ابرها در ایران و جهان سابقه داشته و در شرایط خاص می‌تواند افزایش محدودی در نزولات جوی ایجاد کند، اما آن‌طور که رئیس سازمان هواشناسی می‌گوید، در وضعیت خشکسالی ممتد و کمبود منابع آب، این روش «چاره‌ای معجزه‌آسا» نیست و برای رفع مشکلاتی مانند احیای زاینده‌رود یا دریاچه ارومیه کافی نخواهد بود. در عین حال وعده‌های وزارت نیرو مبنی بر اجرای برنامه در آبان و آذر، افق انتظارات عمومی را بالاتر برده و لازمه اجرای مسئولانه چنین برنامه‌هایی، شفافیت، مستندسازی علمی و هم‌ راستایی با سیاست‌های مدیریت یکپارچه منابع آب است.