گفت و گو با نایب رئیس انجمن روانشناسی درباره پیگیری اخبار جنگ

جنگ‌ها ابعاد پیدا و پنهان مختلفی دارند؛ یک بُعد آن ویرانی خانه‌ها و شهرها و زیرساخت‌ها است. خرابی‌ها و ویرانی‌های جنگ و از دست دادن دوستان و عزیزان و همشهریان به روحیه افراد آسیب می‌زند. علاوه بر آن افسردگی، اضطراب و اختلال پس از سانحه یا PTSD و انواع بیماری‌های روانی را به دنبال دارد و می‌تواند انسان‌ها را از زندگی عادی دور کند؛ آثاری ویرانگر که گاه تا پایان عمر با انسان می‌مانند.

به گزارش اخبار اصفهان سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده در مناطق دچار جنگ و بحران، از هر پنج نفر یک نفر دچار اختلال روانی پس از سانحه می‌شود و این جدا از آمار، حدود ۲۰ تا ۲۵ درصدی شیوع بیماری‌های روانی است که در اغلب جوامع وجود دارد.

پژوهش‌های مختلف نشان داده است که شیوع اختلالات روانی در بین زنان، کودکان و سالمندان بیشتر از کل جامعه است و این افراد در زمان جنگ و بحران‌ها به مراقبت‌های بیشتری نیاز دارند.

اولین گام برای مدیریت سلامت روان در زمان جنگ این است که احساسمان را بپذیریم. این که در شرایط جنگ دچار ترس، استرس، اضطراب، نگرانی، دلشوره، غم و … می شویم کاملا طبیعی است و نشان می‌دهد که سیستم واکنشی ما فعال است و درست کار می‌کند

رسانه‌ها از ابزارهای مهم جنگ روانی هستند که با تولید اخبار دروغ و جعلی و گزارش‌های ضد و نقیض باعث سردرگمی و نگرانی مردم می‌شوند. بزرگنمایی، سانسور، انتشار اخبار و عکس‌های جعلی و شایعه‌پراکنی از ابزارهای جنگ روانی به شمار می‌آیند؛ ابزارهایی که با گسترش رسانه‌های جدید، شبکه‌های اجتماعی و ارتباطی و در زمانی که بسیاری از مردم اخبار را از کانال‌ها و شبکه‌های ارتباطی تلفن‌های همراه خود دریافت می‌کنند، بسیار گسترده تر از گذشته است.

• جنگ فقط سرزمین‌ها را هدف قرار نمی‌دهد

«حمید یعقوبی» نایب رئیس انجمن روانشناسی ایران می‌گوید: جنگ فقط سرزمین‌ها را هدف قرار نمی‌دهد. روان انسان‌ها را هم می‌سوزاند. جنگ ترس، ناامیدی، بی خوابی، اضطراب و احساس ضعف و بی‌قدرتی برای انسان‌ها به همراه می‌آورد. این احساس نه فقط برای رزمنده‌ها بلکه برای خانواده‌ها و اطرافیان آنان هم هست و این آثار مخرب به خصوص برای کودکان و سالمندان به مراتب بیشتر است.

کشور ما جنگ‌های مختلفی را پشت سر گذاشته است. در چند روز گذشته نیز با هجوم ناجوانمردانه یک رژیم جعلی، کودک‌کش و بدون پایبندی به مقررات بین‌المللی مواجه شده است؛ رژیمی که قبلا نیز با جنگ در غزه سابقه زیادی در نقض حقوق بشر و حمله به غیرنظامیان دارد.

به گفته عضو هیات علمی دانشگاه شاهد، در این شرایط عده‌ای از مردم به طور مستقیم درگیر جنگ و به طور ناگهانی با صدای انفجار یا غرش ناگهانی جنگ دچار تروما می‌شوند. در این شرایط ممکن است یک کودک یا نوجوان در حال استراحت در منزل باشد که با صدای ناگهانی انفجار دچار وحشت و ترس زیادی شود.

• پیامدهای اختلال پس از سانحه

وی می‌افزاید: این نوع اضطراب و ترس ناگهانی موجب PTSD یا اضطراب پس از سانحه می‌شود. این اختلال پیامدهای زیادی از جمله خشم، پرخاشگری، عصبانیت، افسردگی، انزوای اجتماعی، نگرانی و ناامیدی را به دنبال دارد.

برخی افراد در این شرایط با دیگران کمتر صحبت می‌کنند و این انزوا مشکلات روانی آنها را تشدید می‌کند. برخی افراد نیز در این حوادث دچار مشکلات فلسفی و تعریف معنای زندگی می‌شوند و با خود می‌گویند این همه تلاش و زندگی برای چیست و در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد می‌کنند. با خود می گویند این چه زندگی بی معنی است که این همه در آن کشتار وجود دارد. در این شرایط فرد احساس رهاشدگی پیدا می‌کند.

دانشیار روانشناسی دانشگاه شاهد درباره راهکارهای مدیریت و حفظ سلامت روان مردم در جنگ بیان می‌دارد: اولین گام برای مدیریت سلامت روان در زمان جنگ این است که احساسمان را بپذیریم. اینکه در شرایط جنگ دچار ترس، استرس، اضطراب، نگرانی، دلشوره، غم و … می شویم کاملا طبیعی است و نشان می‌دهد که سیستم واکنشی ما فعال است و درست کار می‌کند.

در این شرایط بسیار مهم است که روابط اجتماعی را با دیگران تقویت کنیم. رفت و آمد با دوستان و آشنایان و صحبت کردن حضوری و تلفنی با آنان، درد دل کردن و همدلی و هم حسی با دیگران در شرایط جنگ در کنترل و مدیریت تنش‌های روانی بسیار مهم و تاثیرگذار است و در کاهش احساس تنهایی و افسردگی نقش مهمی دارد.