قدیمی‌ترین پل تاریخی اصفهان در حصار سوله ها و سازه ها

پل شهرستان یا پل جی یا جسر حسین کهن‌ترین پل تاریخی اصفهان بر روی رودخانه زاینده رود است.
این پل در زمان ساسانیان بنا و در زمان دیلمیان و سلجوقیان تعمیر و مرمت شده است.
سال‌ها پیش سازه‌هایی موقت در پس زمینه پل شهرستان برای ایجاد یک نمایشگاه از سوی ایتالیایی ها برپا شد در ادامه با اضافه شدن سوله‌هایی، این مکان به نمایشگاه بین‌اللملی اصفهان تبدیل شد.

در سال‌های اخیر نمایشگاه بین المللی اصفهان به منطقه روشن دشت انتقال پیدا کرد و از آن زمان زمزمه هایی از تغییرکاربری این سازه‌ها در حالی که در حریم پل شهرستان واقع شده‌اند، شنیده می شود.
چند روز پیش خبرگزاری ایرنا اعلام کرد، طبق آخرین تصمیم‌گیری ها، سازه‌های سابق شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی اصفهان به شهرداری واگذار شده است تا این ساختمان‌های واقع شده در حریم پل تاریخی شهرستان، تپه باستانی اشرف و مهم‌تر از آن عرصه زاینده رود در امور عام‌المنفعه مورد استفاده قرار گیرد. این در حالی است که به گفته برخی طرفداران میراث فرهنگی، امور عام‌المنفعه یعنی بستر زاینده رود و حریم پل تاریخی شهرستان که سال‌هاست قرق این بناها شده‌اند.

این افراد معتقدند میراث فرهنگی باید خواستار برچیده شدن این سازه‌های بی هویت و متروک از منظر و حریم پل تاریخی شهرستان شود.
اما موضوع این است که این بناها بواسطه قرارگیری در بستر و عرصه زاینده‌رود و همچنین مخدوش کردن منظر و حریم درجه یک پل تاریخی شهرستان، حقوق عامه را نقض کرده است.
در همین راستا یک باستان‌شناس گفته بود، حریم منظری «پل تاریخی شهرستان» سال‌هاست گرفتار تاسیسات نمایشگاه بین‌المللی سابق اصفهان است؛ اما وقت آن رسیده که این بنا از بند این سازه‌های ناهمگون، رها شود.

محسن جاوری طی گفت وگو با ایرنا افزود: پل‌شهرستان کهن‌ترین پل تاریخی بر فراز زاینده‌رود است اما سال‌ها بدلیل قرارگیری ساختمان‌های ناهمگون نمایشگاه بین‌المللی اصفهان دچار بی‌مهری بوده است.
وی با اشاره به انتقال نمایشگاه‌های بین‌المللی اصفهان به منطقه روشن‌دشت تصریح کرد: این ساختمان‌ها در عرصه زاینده‌رود، حریم پل‌تاریخی شهرستان و همچنین تپه باستانی اشرف قرار گرفته‌اند و حالا با انتقال این نمایشگاه، دلیلی برای تدوام وجود آن‌ها نیست.
جاوری افزود: یکسوی پل تاریخی شهرستان به واسطه این ساختمان‌ها که دیگر دلیلی برای وجود آن‌ها نداریم، به شکلی بسته و کور شده است در حالی که روزگاری این پل یکی از معدود محل‌های ارتباطی دو سوی رودخانه زاینده‌رود بوده است.

جاوری با بیان اینکه توصیه اکید کارشناسان میراث‌فرهنگی و باستان‌شناسان، نگاه ویژه به این پل تاریخی است، افزود: محوطه پل شهرستان باید یک محدوده باز باشد به نحوی که هیچ مانعی هم از نظر منظر و هم از نظر وضعیت کالبدی، مغایر با وضع سابق پل شهرستان نداشته باشیم. وی تاکید کرد: از این رو هرگونه اتفاقی بخواهد در این محدوده بیفتد باید حساب شده و دقیق باشد؛ چرا که این محدوده در عرصه زاینده‌رود، حریم پل شهرستان، تپه اشرف و تپه جی قرار دارد.
وی یادآور شد: این بخش از شهر که پل شهرستان در آن واقع شده، محدوده جی باستان است و بخش مهمی از تاریخ اصفهان را در سینه نهفته دارد و به جرات می‌توان گفت، پیشانی شهر اصفهان بوده است.

تدوین‌کننده حریم پل‌های تاریخی اصفهان و زاینده رود نیز در این باره گفته زمانی اصفهان، مرکز نمایشگاه‌ها نداشت و بر آن شدند که به طور موقت در بستر رودخانه چنین سازه‌هایی را بسازند.
مرتضی فرشته نژاد افزود: از آنجایی که قرار بود این سازه‌ها موقت باشند، خیمه‌هایی مستحکم با طراحی ایتالیایی ها برپا شد اما این سازه‌ها به شکلی بودند که هرکس می‌دید متوجه موقتی بودن آن‌ها می‌شد.
وی اضافه کرد: خیمه‌ها متاسفانه پایدار ماندند تا اینکه پس از مدت‌ها متزلزل و به جای آن‌ها سوله های زشت و بدترکیبی که حالا می‌بینید بنا شدند.
مرتضی فرشته نژاد گفت: اساسا نباید بنایی در بستر رودخانه قرار بگیرد و ‌این سازه‌ها باید از حریم پل شهرستان پاکسازی شوند، وی افزود: از سوی دیگر باید گفت، مرکز نمایشگاه‌های اصفهان در شرق اصفهان ایجاد شده است و لزومی ندارد این سازه‌ها را حفظ کنند و مجدد مورد استفاده قرار دهند.

به اعتقاد این کارشناس، احترام امام زاده را متولی نگه می‌دارد و مادامی که نتوانیم بدرستی از حق بازپس گیری حریم و منظر قانونی پل شهرستان و تپه باستانی اشرف دفاع کنیم، قاعدتا نهادهای دیگر هر طوری که می‌خواهند، تصمیم می‌گیرند و عملی می‌کنند.
اما ایرنا از قول سخنگوی اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان نوشت: این سازه‌ها به طور موقت برای نمایشگاه اصفهان ایجاد شد و پس از انتقال نمایشگاه بین‌المللی به روشن دشت اصفهان- که مکان در خور شان و مناسبی هم هست- در زمان همه‌گیری کرونا، به پایگاه واکسیناسیون تبدیل شد و هم‌اکنون هم کاربری خاصی ندارند.

شهرام امیری افزود: اولویت اول ما حفظ حریم پل و دومین اولویت ایجاد سایت موزه در تپه باستانی اشرف است، در نتیجه باید اقدامات به گونه‌ای باشد که این محدوده به یک مجموعه گردشگری فرهنگی تبدیل شود تا در عین حال که نماینگر بخشی از تاریخ و هویت شهر است، بتواند به توسعه اقتصادی این بخش از شهر هم کمک کند.
وی ادامه داد” سه سال پیش در شورای شهر پیشین پیشنهاد تبدیل این مکان به یک اکو موزه مطرح شد تا به توسعه اقتصادی و فرهنگی این محور کمک شود، یعنی همین سازه‌ها با تغییر و تحولاتی به گونه‌ای به کاربری گردشگری تبدیل شود. این پیشنهاد در سال های بعدی عملی نشد و حالا نظر ما این است که هر اتفاقی قرار است در این محدوده بیفتد باید با در نظر گرفتن پل شهرستان و تپه باستانی اشرف باشد چراکه این محدوده یکی از قدیمی‌ترین محدوده‌های شهر نشینی در فلات مرکزی ایران است و می‌تواند بستر مناسبی برای توسعه گردشگری فرهنگی باشد.
با همه این تفاسیر باید منتظر بود و دید که آیا این کهن ترین پل تاریخی اصفهان از زیر یوغ سازه ها و سوله ها رهایی می یابد یا خیر؟!