به گزارش خبرنگار ایمنا، بازارهای محلی در واقع نهادهایی سنتی است که در گذر زمان متحول شده و شکل کنونی خود را یافته‌اند، فضایی که تعاملات اجتماعی را در بستر خود پذیرا شده و به عنوان استخوان‌بندی اصلی شهر مکان تبلور کالبدی فضایی روابط تولیدی در معنای گسترده بوده است.

در این بازارها مشاغل مختلف در مغازه ها به صورت پیوسته و متصل به یکدیگر فضایی ایجاد می‌کردند که در آن خریدار می‌توانست اجناس مورد نیاز خود را با بالاترین کیفیت و پایین‌ترین قیمت تهیه کند.

یکی از مشخصه‌های مهم بازار علاوه بر سبک معماری آن وجود تنوع عملکردی با حضور اقشار مختلف مردم در آن است چیزی که حس تعلق در بازار را به تصویر می کشد و آن را به قلب تپنده شهر تبدیل می‌کند.

اصفهان شهری است که دارای قدیمی‌ترین بازارها بوده و بیشتر این بازارها که در طول زمان بر اثر بلایای مختلف دچار ویرانی شده بوده، در همان مکان بازسازی شده است.

در اکثر شهرها بازار از دروازه اصلی شهر شروع و تا هسته مرکزی شهر ادامه پیدا می‌کند؛ بازارها، همچون سایر اماکن عمومی مانند مسجد جامع در میدان اصلی شهر متمرکز شده و به همین علت از موقعیتی خوبی از لحاظ مکانی و ا همیت زیادی از نظر چرخش اقتصاد شهری برخوردار است.

اهمیت بازار تا آنجا قابل درک است که بسیاری از بناهای جنبی از جمله سراها، تیمچه ها، مدارس، مساجد، آب انبار، حمام و در مواردی دارالحکومه در نزدیکی آنها و یا انشعابات فرعی ساخته می‌شدند.

مغازه های واقع در دو طرف راسته اصلی محل خرده فروشی اجناس بوده و سراها و تیمچه ها که اکثراً دور تا دور و رو به یکدیگر قرار گرفته اند. محل فروش اجناس به صورت عمده و در مقیاس کلان است.

با گذشت زمان و تخصصی شدن مشاغل بازارها به چند گروه اصلی تقسیم بندی شدند و هر بخش مختص یک صنف گشت. بازار اصفهان نیز همچون سایر بازارهای ایران با این اصول و قواعد ساخته و پرداخته شده است.

مهم ترین تأثیری که رشد شتابان شهرها به همراه داشته نابسامانی نظام توزیع خدمات است، از این رو وظیفه اصلی برنامه‌ریزان وتصمیم‌گیرندگان شهری، تعیین مکان بهینه مراکز خدماتی متناسب با شهر به گونه‌ای است که تمام ساکنان شهری به راحتی به آنها دسترسی داشته باشند.

در شهر اصفهان نیز تأمین دسترسی راحت و مناسب شهروندان به انواع خدمات شهری از اهداف مهم برنامه‌ریزی شهری است. دسترسی آسان، سریع و مطلوب شهروندان به بازارهای روز، یکی از دغدغه‌های مدیریت شهری است، نیز تبدیل به بانک یا همان ضرابخانه شده است.

توسعه بازارهای محلی با خروج آیین‌نامه‌های اجرایی بازارها از انحصار دولت‌ها

محمد صادق جنان‌صفت، یک کارشناس مسایل اقتصادی در رابطه با تاثیر بازارچه‌های محلی بر اقتصاد و اینکه بازارچه‌های محلی چقدر در رونق محله‌ها ، نشاط اجتماعی آنها تاثیرگذار باشد، می‌گوید: بدون تردید شکل گرفتن و جریان یافتن هر بازار کالایی در هر سطح و اندازه در هرسرزمین و هر کشوری و در هر دوره‌ای بدان معنا است که از یک سو عرضه‌ کنندگانی هستند که مازاد تولید دارند و از سوی دیگر تقاضاکنندگانی وجود دارند که تقاضای مؤثر و قدرت خرید دارند.

وی  اظهار می‌کند: شکل‌گیری هر بازار به معنای وجود فعالیت و داد و ستد است که می‌تواند اقتصاد و کسب وکار را درسطح خانواده و بنگاه رونق دهد.

این کارشناس مسایل اقتصادی در پاسخ به این سؤال که آیا بازارچه‌های محلی رونق‌بخش است یا خیر؟، ادامه می‌دهد: اگر منظور از بازارچه‌های محلی چیزی شبیه به بازار صنایع دستی برخی شهرهای کوچک باشد مثل بازار ظروف سفالی درلاله جین استان همدان، بازار محصولات کشاورزی در برخی از شهرهای استان مازندران یا در برخی از شهرهای گیلان که تولیداتی برای منزل از حصیر و چوب تولید و عرضه می‌شود، بدیهی است در رونق آن شهرها نقش قابل توجهی دارد.

وی تاکید می‌کند: تجربه جهانی نشان داده شادی و نشاط در هرجامعه انسانی با رونق اقتصادی رابطه مستقیم دارد و هرچه رونق بیشتر باشد احتمال شاد بودن شهروندان بیشتر است.

جنان‌صفت در ارتباط با تاثیر بازارهای محلی در اشتغال‌زایی و رونق کسب و کار و نقش قانون رفع موانع تولید و سیاست‌های کلی اصل ۴۴ در توسعه بازارها، تصریح می‌کند: درباره سیاست‌های کلی اصل ۴۴ اگر منظور این است که بتوان با استناد به قانون مرتبط و آیین نامه‌های اجرایی بازارها را از انحصار دولت‌ها خارج و آنها را به شهروندان و بخش خصوصی واگذار کرد، توسعه بازارهای محلی اتفاق می‌افتد.

وی معتقد است: اگر الزام‎های خصوصی‌سازی مثل آزادسازی قیمت‌ها و کاهش کنترل‎های دولت را بر اصول کلی سیاستی اصل ۴۴ اضافه کنیم، می‌توان شاهد رونق درتوسعه بازارها بود.

این کارشناس مسایل اقتصادی با بیان اینکه داستان قانون رفع موانع تولید نیز در دو مسیر حذف مقررات دست و پاگیر و دخالت‌های دولت و فشارهای سازمان‎های دولتی مثل اداره مالیات یا سازمان تامین اجتماعی بر توسعه بازارها مؤثر است، می‎افزاید: از سوی دیگر در این قانون پیش‌بینی شده برخی نهادهای مالی و پولی تسهیلات و امکان مالی و اقتصادی به بنگاه‌ها بدهند که درسطح انتظارات باشد.

وی خاطرنشان می‌کند: در صورتی که مجریان قانون رفع موانع تولید بتوانند جزییات این قانون را در دو مسیر حذف قانون‌ها و مقررات بازدارنده و تدوین مقررات پیش برنده اجرا کنند همه بازارها در هر اندازه و در هرسطحی احتمال رونق را به دست می‌آورند.

جنان‌صفت معتقد است: “رونق بازارها بسته به رشد و توسعه اقتصاد در بالاترین اندازه دارد و توسعه بازارها از رشد اقتصاد تولید ناخالص داخلی و رونق بزرگ متاثر می‌شود، از این رو نمی‌توان بدون آن رشدهای شتابان انتظار داشت و بازارها و بازارچه‌های محلی برای دوره بلند مدت با رونق مواجه شوند؛ به این ترتیب می‌توان به طورخلاصه یادآوری کرد قانون‌ها و مقرراتی که دراندازه‌های بزرگ موثر است در یک روند تدریجی می‌تواند بازارهای کوچک را از رکود به رونق سوق دهند، البته دو قانون سیاست‌های کلی اصل ۴۴ و قانون رفع موانع تولید نیز از این قاعده خارج نیستند.

توسعه بازارهای محلی با مطالعات فرهنگی، علمی، اجتماعی و اقتصادی

«ایرج حیدری» مدیر بازارهای روز شهرداری اصفهان می‌گوید: شکل‌گیری بازارها تاریخچه‌ای دارد و بافت شهر اصفهان بر اساس ساختار بازارها شکل گرفته است.

وی با بیان اینکه یک ضلع اصلی میدان نقش جهان بازار است وسراها و تیمچه‌ها و بازارهای جانبی و محلی بر اساس نیاز و فرهنگ مردم شکل گرفته است، می افزاید: در زمان حاضر براساس نیازی که احساس شده، تعدادی از بازارها در شهر اصفهان شکل گرفته که شاید نتوان عنوان بازار محلی را به آنها اطلاق کرد چون درباره بسیاری از بازارهای محلی ساختارهای قدیمی در ذهن متصور می‌شود که فعالان آن خرده فروشی می کنند.

مدیر بازارهای روز شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: در حال حاضر در شهر بازارهای محلی وجود دارد، اما دارای ساختار فیزیکی و جانمایی آنها مناسب نیست.

وی با بیان اینکه روز بازارهای محلی با عناوین شنبه بازار و جمعه بازار با تعداد انگشت شمار در چند منطقه شهر پراکنده است، ادامه می‌دهد: این بازارها خودجوش و مردمی است که با استفاده از زمین‌های در اختیار شهروندان بر اساس نیاز روز محله شکل گرفته و در آنها در یک روز کالاهایی عرضه می‌شود.

حیدری اظهار می‌کند: با توجه به اینکه برای ساماندهی آنها باید فضای مناسبی در نظر گرفته شود تا بازاری با استانداردهای خاص شکل بگیرد، شهرداری اصفهان در این راستا گام برداشته و از ۱۰ سال پیش بازارهای کوثر را بر اساس نیاز مردم در محله‌ها راه‌اندازی کرده است به طوری که در حال حاضر ۱۴ بازار تحت نظارت شهرداری این کلانشهر فعال است؛ بازارهایی که مهمترین ذی‌نفعان آن مردم هستند.

وی با بیان اینکه بازارهای کوثر بر اساس نیاز مردم طبق فرهنگ قدیمی تحت عنوان بازارچه شکل گرفته و جانمایی این بازارها بر اساس نیازهای محله‌ها انجام شده است، می‌گوید: غیر از بازارهای کوثر سایر بازارهای شهر با عنوان بازار محلی شناخته می‌شود،  نمونه بارز آن بازار محله‌ای بعثت در منطقه ۱۴ شهرداری اصفهان است که بر اساس نیاز مردم شکل گرفت و با راه‌اندازی آن فعالیت دست فروشان و بازارهای جزیره‌ای پایان یافت.

مدیر بازارهای روز شهرداری اصفهان می‌افزاید: روز بازار دیگر اصفهان جمعه بازار خودرو است که در یک روز خاص و در یک منطقه خاص فعال است، البته تلاش می‌شود در تمام محله های شهر بازارهایی داشته باشیم

وی با بیان اینکه توسعه بازارهای محلی با مطالعات فرهنگی، علمی، اجتماعی و اقتصادی انجام خواهد شد، تاکید می‌کند: باید به گونه‌ای عمل شود که بازارها و فروشگاه‎های دیگر متضرر نشوند، البته تمام هدف این است که بازارها با مطالعات فرهنگی و اجتماعی و نیاز مردم در محله‌ها شکل بگیرد.

حیدری معتقد است: “هر بازار می‌تواند بر فرهنگ و اقتصاد محله‌ها تاثیرگذار باشد، پس بدون مطالعات فرهنگی و اجتماعی که پایه احداث بازار است نباید حرکت کرد.”

وی در خصوص اثرگذاری بازارچه‌های سنتی و مدرن در شهر، می‌گوید: باید قبول کرد برخی پدیده‌های نوظهور اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اجتناب‌ناپذیر بوده چرا که نیاز و تقاضای مردم است.

مدیر بازارهای روز شهرداری اصفهان در پاسخ به این سؤال که وجود بازارهای محلی بیشتر در کدام بخش از شهر تاثیرگذار است (در بافت سنتی یا بخش‌های توسعه یافته شهر)؟، اظهار می‌کند: در بافت مدرن شهر فروشگاه‌های بزرگ خود به خود و به اقتضای نیاز شهروندان شکل می‎گیرد، زیرا با مطالعات امکان‌سنجی بازارها، تناسب آن با بافت مدرن بررسی شده است.

وی تصریح می‌کند: بعضی از بازارهای محلی در محله‌های قدیمی یا از بین رفته یا فعال نیست، البته تعدادی از این بازارها توسط شهرداری اصفهان بازسازی و احیاء شده است، اما در برخی محله‌ها فضاسازی مناسب برای بازارهای محلی انجام نشده است.

حیدری تصریح می‌کند: بر اساس دیدگاه شورای اسلامی شهر و سیاست سازمان ساماندهی مشاغل شهری شهرداری اصفهان برای شکل‌گیری هر بازار مطالعات علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی انجام می‌شود.